22-23 Ekim tarihlerinde düzenlenen 5. Tiflis İpek Yolu Forumu, “Bağlantıya Yatırım Yap-İstikrarla Büyü” teması altında gerçekleşmiştir. İlk kez 2014 yılında BM Genel Kurulu’nda bir girişim olarak ilan edilmesinin ardından 2015 yılında hayata geçen Tiflis İpek Yolu Forumu; ticaret, enerji, ulaşım ve dijital bağlantılar üzerine stratejik tartışmaları sürekli olarak teşvik eden uluslararası bir organizasyona dönüşmüştür. Forumun temel gayesi, Doğu-Batı bağlantısallığını ve bu alandaki mevcut sorunları çözmeye yönelik iş birliği mekanizmalarını geliştirmek şeklinde özetlenebilir. Forumun bu sene gerçekleşen oturumlarında da bağlantısallığa yapılan yatırımların ortak istikrar ve büyüme sağladığı ana fikri hakim olurken bir dizi stratejik hedef belirlenmiştir. Bunlar arasında Türkiye’yi en çok ilgilendiren hedef, Orta Koridor’un etkinliğinin artırılmasıdır. Doğu-Batı yönlü ticaret ve ulaştırmada son yıllarda, özellikle de 2022 sonrası, önemi artan bu güzergahın kapasite ve verimliliğinin artırılarak bölgesel büyümenin itici gücü haline getirilmesi, bölge için son derece kritiktir. Forumdaki tematik panel oturumlarının biri de Orta Koridor’un taşımacılık hattı ve büyüme katalizörü olarak artan önemine ayrılmıştır.

Hükümetler, uluslararası örgütler ve iş dünyası arasında çoktaraflı iş birliği ve diyaloğu teşvik etmeyi amaçlayan foruma hükümet temsilcilerinin yanısıra iş dünyasından ve uluslararası kuruluşlardan da olmak üzere yaklaşık iki bin delege katılmıştır. Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan başbakan düzeyinde katılım sağlamıştır. Forumda Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Türkiye ile Ermenistan arasındaki olumlu diyaloğun yakın gelecekte iki ülke arasındaki sınırın açılmasına yol açabileceği yönündeki umudunu dile getirmiş ve Ermenistan toprakları üzerinden Türkiye ile Azerbaycan arasındaki geçişi sağlamak için hem siyasi hem de teknik açıdan hazır olduklarını beyan etmiştir. TRIPP olarak adlandırılan Zengezur Koridoru vasıtasıyla Nahçıvan üzerinden sağlanması planlanan geçiş için ise mevcut durumda altyapı eksikliklerinin bulunduğunu ancak bunların yakın zamanda çözülebileceğini ifade etmiştir. Türkiye foruma bakan yardımcısı düzeyinde katılım sağlamıştır. Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı konuşmasında Ağustos ayında temeli atılan Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Demiryolu Hattı’nın Zengezur Koridoru’nun önemli bir parçası haline geleceğini ifade ederken bunun Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu’na bir alternatif değil tamamlayıcı olacağını vurgulamış ve Türkiye’nin Orta Koridor’un potansiyelini tam olarak hayata geçirmek için çabalarını sürdüreceğini kaydetmiştir. AB’den ise üst düzey bir katılım sağlanmamıştır.

Bölgesel ticarette stratejik bir öneme haiz Zengezur Koridoru hayata geçtiğinde çok modlu bir ulaşım güzergahı olan Orta Koridor’un önemli bir bileşenini teşkil edecektir. Orta Koridor, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından Çin’den Avrupa’ya uzanan Doğu-Batı yönlü ulaşım ve ticarette en güvenli ve kısa güzergahı oluştururken Türkiye de bulunduğu konum dolayısıyla doğal olarak Orta Asya, Hazar ve Güney Kafkasya bölgelerinin Batı’ya bağlanmasında dışlanamaz kilit bir role sahiptir. Zengezur Koridoru’nun ticaret ve ulaştırmanın yanısıra alternatif bir güzergah olması dolayısıyla enerji güvenliği açısından da önemli bir potansiyel taşıdığı kaydedilmelidir. Mevzubahis bağlantının gerçekleştirilmesi, bölge ülkelerinin tamamı için hiç şüphesiz ekonomik gelişme ve kalkınma yaratmasının yanında hem siyasi ve diplomatik ilişkilerin hem de kültürel bağların ve bu devletlerin yurttaşları arasındaki etkileşimin gelişmesine katkı sağlayacaktır. Bu gelişmeden en büyük yarar sağlayacak ülkelerden birisi de mevcut durumda bölgede adeta izole durumdaki ve denize çıkışı bulunmayan Ermenistan olacaktır. Ayrıca Ermenistan’ın Rusya’dan koparak Batı’ya açılma siyasası da göz önünde bulundurulduğunda bunun tek imkanının Türkiye’den geçtiği açıktır. Bu bakımdan Ermenistan’ın Türkiye ile olan ilişkilerinde kat ettiği normalleşme adımları ve Azerbaycan ile olan barış süreci her ne kadar olumlu bir yönde ilerlese de sınırların açılması, daha fazla somut adım Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış anlaşmasının imzalanmasına bağlı olacaktır.

Forumun genel çıktıları, bölgesel bağlantısallığın ekonomik büyüme ve istikrar açısından somut faydalar sağladığını ortaya koymuştur. Zengezur Koridoru, Orta Koridor’un tamamlayıcı bir parçası olmakla birlikte, bölgedeki diğer güzergahlarla rekabet içinde değil onları destekleyici niteliktedir. Bu yaklaşım, ulaştırma ağlarının verimliliğini artırarak ticaretin çeşitlenmesine ve enerji akışlarının güvence altına alınmasına katkı sağlayacaktır. Türkiye, jeostratejik konumu ve devam eden altyapı yatırımları sayesinde bu sürecin merkezinde yer almakta ve Doğu-Batı hattındaki bütünleşmenin kilit aktörlerinden biri haline gelmektedir. Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin koridorların etkinliğini artırmaya yönelik teknik ve diplomatik girişimlerini sürdürmesi, hem bölgesel kalkınmanın hem de Avrasya ölçeğinde ekonomik entegrasyonun derinleşmesi bakımından belirleyici olacaktır.