Dağlık Karabağ konusu, bu yıl 74. Oturumu düzenlenen Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda yine özellikle Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye’nin gündem maddeleri arasında yerini almıştır. Ermenistan, Dağlık Karabağ konusunu yeni bir söylem geliştirerek ele almıştır.

BM Genel Kurulunda Ermenistan’ın Dağlık Karabağ Vurgusu

Oturumda konuşma yapan Paşinyan konuşmasında, kendisinin önceden beri Dağlık Karabağ konusunun çözümünün Azerbaycan, Dağlık Karabağ ve Ermenistan halkları için de uygun olmasının gerekliliğini belirtiğini ancak bu söylemlere karşın Azerbaycan’ın yapıcı bir adım atmayarak sadece Azerbaycan halkı için uygun bir çözüm getirme isteği içinde olduğunu söylemiştir. Konuşmasının devamında Paşinyan, muhtemelen Batı’nın ilgi ve desteğine mahzar olacağı beklentisi ile yeni bir iddiada bulunmuş, Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ Bölgesinde Sovyet zamanındaki statüsünü kazanmak istediğini de söylemiştir. Azerbaycan’ın bu isteğini beyhude bir çaba olarak nitelendiren Paşinyan, Dağlık Karabağ halkının bağımsızlığını ilan etmesi, Azerbaycan’ın Sovyetlerden ayrılışının hemen ardından olmuştur ifadelerini kullanmıştır ve konuşmasını Azerbaycan’ın konumunu, “Sovyetler Birliğini restore etme düşüncesiyle aynı” olduğunu söyleyerek sürdürmüştür.[1] Yine BM Genel Kurulunun 74. Oturumunda Dağlık Karabağ konusu hakkında konuşan Ermenistan’ın BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Davit Knyazyan, “Sovyetler Birliği’nin restorasyonu imkânsız olduğu kadar, Sovyet Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün restorasyonu da imkânsızdır” ifadelerini kullanmıştır.[2]

Ufak Bir Hatırlatma

Dağlık Karabağ konusunda sert ve radikal bir tutum izleyen Paşinyan, son dönem demeçlerinde de Dağlık Karabağ’ın Ermenistan’a ait olduğunu belirtmiştir; Paşinyan, 5 Ağustos 2019 tarihinde sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin başkenti Hankendi'de yaptığı mitingde “Dağlık Karabağ Ermenistan’dır” ifadelerini kullanmıştır[3]. Vanadzor’da düzenlenen basın toplantısında Paşinyan’ın “Karabağ Ermenistan’dır ve nokta” demesi, Paşinyan’ın çelişkili demeçlerine ait bir başka örnektir[4]. Dağlık Karabağ bölgesi, Çarlık Rusya’nın bölgeyi işgalinden önce demografik açıdan Azerbaycan Türklerinin çoğunlukta olduğu bir bölge iken İşgal sonrasında Sovyetler Dönemi zamanında giderek Ermeni nüfusun yoğunlaşıp Azerbaycan Türklerini geçen bir demografik yapıya sahip bölge halini almıştır. Dağlık Karabağ bölgesi Sovyet dönemi ve öncesinde de Azerbaycan’a ait bir bölge idi. Şu anda Azerbaycan halkının katliamı ve yurtlarından terke zorlanması sonucu bölgede Ermeniler, nüfusa büyük çoğunlukla hâkimdir.

Bu bağlamda Paşinyan ve Büyükelçi Knyazyan’ın söylemleri ile Ermenistan yönetimi, şu an Dağlık Karabağ’ın yeniden Azerbaycan hakimiyetine geçmesinin imkansızlığını vurgulamak istemiştir; Dağlık Karabağ bölgesinin nüfus yapısını Azerbaycan lehine dağıtılmasının olanaksızlığını ima etmiştir. Zira yakın sayılabilecek bir döneme kadar Dağlık Karabağ bölgesinde Azerbaycan Türkeri’nin sayısı çoğunluktaydı. Böylece yine Ermenistan yönetimi tarafından yapılan bu açıklama bir anlamda Dağlık Karabağ bölgesinin, Ermenistan işgalinden önce Azerbaycan’a ait olduğunun bir itirafı niteliğindedir.

BM Genel Kurulunda Azerbaycan ve Dağlık Karabağ Konusu

BM Genel Kurulunun 74. Oturumunda Azerbaycan adına konuşma yapan Dışişleri Bakanı Elmar Mammadyarov, Ermenistan’ın kendi halkını ve uluslararası toplumu yanılttığını ifade etmiştir. Ayrıca Ermenistan’a, saldırgan tutumuna son vermesi ve uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmesi konusunda çağrıda bulunmuştur.[5]

Böylece, uluslararası toplum, Ermenistan’ın BM Genel Kurulu Kararına rağmen sürdürdüğü işgalin haksızlığına ve Dağlık Karabağ’da ayrı BMGK’da ayrı konuşup algılarla oynayışına şahit olmuştur.

Aliyev’in Dağlık Karabağ “Ünlemi”

Soçi’de Dağlık Karabağ konusu hakkında konuşan Aliyev, “Dağlık Karabağ'ın tarihi Azerbaycan toprağı olduğunu” vurgulamış ve Azerbaycanlılara karşı etnik temizlik yapıldığını ifade etmiştir. Ayrıca “Karabağ Azerbaycan'dır, ünlem” ifadelerini kullanmıştır.[6]

Bu kapsamda Aliyev’in sözleri Paşinyan’a, hem Dağlık Karabağ bölgesinde yaptığı mitingde ifade ettiği sözlere hem de BM Genel Kurulunda yaptığı konuşmasına cevap olarak algılanabilir. Bu bağlamda düşündüren bir diğer husus ise Ermeni Silahlı Kuvvetlerinin işgali altındaki Dağlık Karabağ bölgesi konusunda, BM Genel Kurulu Kararına rağmen Ermenistan yönetiminin söylemleri ile BM Genel Kurulunda işgalin meşruiyetini, algılarla oynayarak kabul ettirme çabasıdır.

Lavrov’un Dağlık Karabağ Konusunda Açıklamaları

Dağlık Karabağ konusunun çözümü için oluşturulan Minsk Grubu, üç eş başkanından birisi olan Rusya’nın Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Paşinyan’ı “Dağlık Karabağ'ı Ermenistan'ın ayrılmaz bir parçası” olarak nitelendirdiği için eleştirmiştir. Lavrov, bu açıklamaların Karabağ sorununu sona erdirme çabalarını engellediğini de ifade etmiştir.[7] Lavrov’un bu açık eleştirisi ile Ermenistan yönetiminin, Dağlık Karabağ konusunda radikal ve çözümü çıkmaza götüren söylem ve tutumlara sahip olduğu yetkili bir ağızdan belirtilmiştir.