İsviçre’nin Cenevre kantonunda 13 Nisan 2018 tarihinde “hafızanın sokak fenerleri” adıyla 1915 olaylarının hatırlanması amacı ile ermeni diasporası tarafından finanse edilen bir anıt dikildi.[1] Uzun süredir tartışmaya neden olan bu süreci kısaca anımsamak gerekirse, 2008 yılında Cenevre Kanton Meclisinden bir soykırım anıtı dikilmesine dair izin alınmıştı.[2] Söz konusu anıt için önce şehir merkezinde bulunan bir park seçilmiş, ancak bölgenin sit alanı olması nedeniyle başka bir yerde açılmasına karar verilmişti. Bu kararın ardından BM binasının hemen önünde bulunan Ariana Park muhtemel alan olarak gösterilmişti. BM gibi bir uluslararası kurumun hemen önünde böyle bir anıtın yapılacak olması hem İsviçre hükümetinde hem de BM Cenevre Ofisi yetkililerinde rahatsızlığa neden olmuştu. İsviçre Federal Hükümeti imar konularında yetkinin kendilerinde olmadığını, Cenevre kanton idaresinin bu konuda yetkili olduğuna işaret etmişti. Ancak, İsviçre Dışişleri Bakanlığı anıtın yeri hakkında kanton idaresine bir tavsiye mektubu göndermiş ve “anıtın BM binasının ve diğer uluslararası örgütlerin temsilciliklerinin yakınına konumlandırılmasının İsviçre’nin tarafsız ve barışçıl duruşuna zarar vereceği” yönünde bir değerlendirme yapmıştı.[3] Bunun üzerine Cenevre yönetimi, söz konusu anıtın Ariana Parkına dikilmemesi yönünde karar almıştı.[4] Bu kararın ardından, Ermeni diaspora dernekleri BM binasından çok da uzak olmayan Trembley parkta söz konusu anıtın dikilebilmesi için Cenevre kanton idaresine yeni bir başvuru iletmişti.
Söz konusu süreç 2008 yılında mahkemeye taşınmış ve İsviçre Batı Dernekleri Federasyonu başkanı Celal Bayar ve Avukat Yves Nidegger öncülüğünde (İsviçre Halkçı Partisi Milletvekili) Trembley park çevresinde yaşayan yerel halkın şikâyetleri gerekli mercilere iletilmişti. Ancak geçtiğimiz Mart ayında Cenevre Kanton Mahkemesi anıtın dikilmesi yönünde olumlu bir karar almıştı.[5] Bunun üzerine Nidegger İsviçre Federal Mahkemesine temyiz başvurusunda bulunmuş, ancak hukuki süreç devam ederken söz konusu anıtın açılışı yapılmıştı.
Anıtın dikilmesine yönelik en önemli itiraz, söz konusu anıtın, belirli bir etnik grubun finansmanı ile kamusal alanda yapıldığı ve park ve çevresini politize etme amacı taşıdığı yönündedir.[6] Nitekim anıt için seçilen konumlara bakıldığında, özellikle BM binası yakınında olması, politik bir amaç taşıdığına işaret etmektedir.
Diğer yandan, Perinçek-İsviçre davasının da avukatlığını yapan Nidegger, Cenevre idaresinin, hukuken ve bilimsel olarak tartışmalı konularda daha dikkatli olması gerektiğine de değinmektedir. İsviçre daha önce de Perinçek davasında bu durumu deneyimlemiştir. AİHM’in Perinçek-İsviçre davası kararlarında 1915 olaylarının hukuki niteliğine dair bir değerlendirme yapılmıştır. Mahkeme, soykırım suçunun varlığının, 1948 soykırım sözleşmesindeki şartların oluşmasına ve yetkili mahkemenin kararına bağlı bulunduğunu açıkça belirtmiştir. Ulusal parlamentoların ve yerel idarelerin hukuki kesinliği bulunmayan tarihi konularda karar vermeleri bu açıdan doğru bulunmamaktadır.[7] İsviçre’nin bu deneyiminin ardından, Cenevre’de yapılan anıtın taşıyabileceği siyasi anlamlara ve doğurabileceği sonuçlara karşı daha dikkatli olması gerekmektedir. Kamuya açık bir alanda, soykırım anıtı adı altında tek taraflı bir tarih anlatısının halka sergilenmesi İsviçre’nin ve dolayısıyla Cenevre’nin tarafsız niteliğine zarar verecektir.
Anıtın, Cenevrelilerin ve Ermenilerin ortak hafızalarını yaşatmak amacını taşıdığı belirtilmektedir. Lakin Perinçek-İsviçre davasında da belirtildiği gibi İsviçre ile 1915 yılında Osmanlı topraklarında yaşanan olaylar arasında doğrudan bir bağlantı kurulamamaktadır.[8] Dolayısı ile Cenevreliler ile Ermenilerin ortak hafızalarının yaşatılması da söz konusu değildir.
Son olarak, T.C Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, söz konusu anıtla ilgili kendisine sorulan bir soru üzerine bu konuya farklı bir bakış açısı getirmiş ve ASALA’nın faaliyetlerini hatırlatmıştır.[9] 1981 yılında Cenevre Başkonsolosluğunda görev yapan sözleşmeli personel Mehmet Savaş Yergüz terör örgütü ASALA tarafından silahlı bir saldırı sonucunda öldürülmüştür. Ortak hafıza açısından karşılıklı pek çok acı hatıranın bulunduğu bu olaylar karşısında, tarafsızlık gereğince daha hakkaniyetli ve hassasiyetli davranılması gerekmektedir. Bugün Cenevre’de tek taraflı bir anlatının kabul görmesi İsviçre’nin iddia ettiği üzere uluslararası toplumun tarafsız bir aktörü olma rolünü kaybetmesi anlamına gelmektedir.
[1] Akşam, “Türkiye'den İsviçre'ye Sert 'Ermeni Anıtı' Tepkisi: Maksatlı Bir Girişim” 13 Nisan 2018. https://www.aksam.com.tr/guncel/turkiyeden-isvicreye-sert-ermeni-aniti-tepkisi-maksatli-bir-girisim/haber-726110. (Erişim: 20 Nisan 2018)
[2] “Cenevre'de Ermeni Soykırımı Anıtı Yapılıyor”, Haberler.com, 13 Mayıs 2010,.https://www.haberler.com/cenevre-de-ermeni-soykirimi-aniti-yapiliyor-3-haberi/ (Erişim: 20 Nisan 2018)
[3] Swissinfo, “Armenian memorial faces more obstacles in Geneva” ,10 Aralık 2014. https://www.swissinfo.ch/eng/genocide-monument_armenian-memorial-faces-more-obstacles-in-geneva/41161638 . (Erişim: 20 Nisan 2018)
[4] Hürriyet, “Cenevre Kanton Hükümeti, Ermeni diasporasının anıt isteğini reddetti”, 19 Mart 2015. http://www.hurriyet.com.tr/dunya/cenevre-kanton-hukumeti-ermeni-diasporasinin-anit-istegini-reddetti-28499766 (Erişim: 20 Nisan 2018)
[5] https://www.ajanshaber.com/isvicreden-sozde-ermeni-soykirimi-skandali-haberi/421545
[6] Aydınlık, “Perinçek kararı büyük avantaj” https://www.aydinlik.com.tr/perincek-karari-buyuk-avantaj-dunya-nisan-2018
[7] Aydınlık, ‘AİHM “Perinçek-İsviçre Davası” kararlarının kazanımları’, 09 Mayıs 2017 https://www.aydinlik.com.tr/teori/2017-mayis/aihm-perincek-isvicre-davasi-kararlarinin-kazanimlari (Erişim: 20 Nisan 2018)
[8] Ibid.
[9] http://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakanligi-sozcusu-hami-aksoyun-basin-bilgilendirme-toplantisi_-12_04_2018.tr.mfa
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
ANTALYA DİPLOMASİ FORUMUNUN BAŞDÖNDÜREN TRAFİĞİNDE ÖNEMLİ KAVŞAKLARDAN BİRİ GÜNEY KAFKASYA
Tutku DİLAVER 17.03.2022 -
ERMENİSTAN-AZERBAYCAN ARASINDAKİ GELİŞMELER
Tutku DİLAVER 22.03.2022 -
KAFKASLARDA TÜRKİYE-AZERBAYCAN İŞBİRLİĞİ KUVVETLENİYOR: ŞUŞA BEYANNAMESİ
Tutku DİLAVER 09.07.2021 -
TANAP DOĞALGAZ BORU HATTI AÇILIŞI
Tutku DİLAVER 18.06.2018 -
ERMENİ KİMLİĞİNDE TÜRKİYE ÖNYARGISI
Tutku DİLAVER 24.04.2020
-
TÜRKİYE-ERMENİSTAN NORMALLEŞME GİRİŞİMİNE DAİR İKİNCİ DAŞNAKSUTYUN BİLDİRİSİ
Turgut Kerem TUNCEL 10.01.2022 -
HOLLANDA DIŞİŞLERİ BAKANI VEKİLİ SİGRİD KAAG HOLLANDA PARLAMENTOSUNA 1915 OLAYLARI KONUSUNDA DERS VERDİ
AVİM 26.02.2018 -
BMGK’DA KARABAĞ TARTIŞMALARI VE BAZI ÇEVRELERDE OLUŞTURDUĞU YANKILAR
Mehmet Oğuzhan TULUN 06.09.2023 -
ASALA – PKK İŞBİRLİĞİ
Sean Patrick SMYTH 29.05.2017 -
MAKALE ÇAĞRISI: ERMENİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ SAYI 52
AVİM 15.09.2015
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS