Ermenistan’da seçimler yaklaştıkça siyasi ortam gitgide geriliyor. Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan tarafından kurtarılmasının ardından işgalci olduğu bölgeleri terk etmek zorunda kalan Ermenistan’da durumun tek suçlusu Başbakan Nikol Paşinyan olarak gösteriliyor. 1990’lı yıllarda işgale liderlik eden eski Ermenistan Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan ve Serj Sarkisyan gibi isimler, Başbakan Paşinyan’a muhalefet edenlerin en başında geliyor.

10 Kasım mutabakatının imzalanmasının ardından parlamentoyu basıp Parlamento Başkanınına linç girişimiyle başlayan sürece, Koçaryan ve Sarkisyan’ın yanı sıra eski istihbarat şefi Arthur Vanetsyan liderlik etti. Dağlık Karabağ savaşında İskender füzelerinin kullanılıp kullanılmadığıyla ilgili iddiaların, ordu ile hükümet arasında krize dönüşmesini takiben, Ermenistan Cumhurbaşkanının da Başbakanı yalnız bırakması erken seçimleri kaçınılmaz hale getirdi.

31 Mayıs’ta Merkez Seçim Kuruluna verilen listelere göre 23 parti ve 4 ittifak 132 koltuklu parlamento için yarışacak. Hatırlanacak olursa, 2018’de “Nisan Devrimi” sonrasında yapılan erken seçimlerde şuan ki Başbakan Nikol Paşinyan’ın Partisinin de içinde bulunduğu ittifak 132 koltuğun 83’ünü kazanarak iktidar olmuştu[1].

Muhalafette, Gagik Tsarukyan’ın başında bulunduğu Müreffeh Ermenistan Partisi 26 koltukla birinci, Aydınlık Ermenistan Partisi 17 koltukla ikinci olmuştu. 8 de bağımsız vekil bulunmaktaydı.

Seçim öncesi yapılan ittifaklara göre Paşinyan’ın partisi Sivil Sözleşme (Civil Contract), geçen seçimin aksine, bu seçime Benim Adımım (My Step) koalisyonu olmadan katılacak. Geçen seçimlerde koalisyon içinden 57 koltuk Sivil Sözleşme partisinin olmuş, 22 koltuk bağımsız adayların, 4 koltuk ise Misyon Partisinin olmuştu. Bugün ise bu ittifakın dağıldığı görülüyor. Ancak Paşinyan’ın partisine iki oligarkı kattığı anlaşılıyor.[2] Bu isimlerden biri eski Birleşik İşçi Partisi lideri ve tütün ithalatçısı Gurgen Arsenyan. Diğeri ise 1990’lı yıllarda “Hırsız Baronlar” arasında sayılan iş adamı Khachatur Sukaiasyan. Sukiasyan’ın Paşinyan’la geçmişinin ise her ikisinin de Levon Ter-Petrosyan’ın partisini desteklediği döneme dayandığı anlaşılıyor. Zira Sukiasyan’ın siyasi geçmişine bakıldığında da Paşinyan’ın hapse atılmasına varan 2008 seçimleri protestolarından sonra hakkındaki suçlamalar nedeniyle Ermenistan’a uzun süre dönemediği görülüyor.[3] Öte yandan bu 2 ismin listelere girmiş olması, Paşinyan’ın “Kadife Devrim” ilkelerinden taviz verdiği şeklinde yorumlanıyor[4]. Bu durumda Paşinyan’ın popüleritesi de giderek düşüyor. Keza Şubat ayında %33 olan kamuoyu desteği Mayıs ayında yapılan kamuoyu yoklamalarında %22.9’a kadar gerilemiş durumda[5].

Paşinyan’ın karşısında siyasi rakibi Robert Koçaryan’ın başını çektiği “Ermenistan” İttifakında ise Ermenistan Diriliş partisi ve Ermeni Devrimci Federasyonunun birlikte hareket ettiğini görülüyor. Geçtiğimiz günlerde Koçaryan eski cumhurbaşkanlarının birlikte hareket etmeyeceğini ve herkesin kendi adına yarışacağını açıkladı. Nitekim “Ermenistan” ittifakında Serj Sarkisyan ya da Levon Ter Petrosyan bulunmuyor. 2018 seçimlerinde % 3.89 oy alarak baraj altında kalan EDF’nin son yapılan kamuoyu yoklamalarına göre “Ermenistan” ittifakı oylarına etkisinin 1-2 puan arasında olacağı görünüyor. Keza Ermenistan İttifakının Mart ayında %5.9 olan oy oranı, ittifaklarla birlikte önce %14.3’e sonra da %17.5’e çıkmış olarak durumda.

Bir başka tarafta Eski istihbarat şefi Arthur Vanetsyan ve eski Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan yer aldığını görüyoruz. Hatırlanacağı üzere, Paşinyan iktidarı içerisinde istihbarat şefliği yapan ve adı Paşinyan’la birlikte “görevi kötüye kullanma” iddialarına karışan Vanetsyan, istifasının ardından muhalif kampa katılmıştı. İstifasının hemen ardından Karabağ’a giden ve daha sonra Eçmiadzin’le görüşmeler yapan Vanetsyan, çok kısa süre sonra kendi partisini kurarak siyasete girdi. Ancak Vanetsyan’ın “Vatan Partisi” kamuoyundan beklediği desteği göremedi. Bu nedenle seçimlere Serj Sarkisyan’ın Cumhuriyetçi Partisiyle ittifak kuruldu. Vanetsyan, Sarkisyan ittifakında dikkat çeken nokta ise ittifak liderinin Sarkisyan değil, Vanetsyan olması. Öte yandan ittifakın önemli destekçilerinden biri de Sarkisyan’ın damadı, eski Vatikan Büyükelçisi Mikael Minasyan. Bu noktada Minasyan’la ilgili son gelişmeden bahsetmek gerekiyor. Zira Minasyan son günlerde Azerbaycan-Ermenistan arasında sınır meseleleriyle alakalı olduğu iddia ettiği bir belgeyi internete sızdırarak, Paşinyan’ın son anketlerdeki puanlarının düşmesine neden oldu. Bu açıdan Ermenistan siyasetinin geldiği nokta, “seçimi kazanmak için her yolun mubah olduğu” anlayışının hâkim olduğunu gösteriyor.

Şuanda Mecliste bulunan Müreffeh Ermenistan Partisinin lideri Gagik Tsarukyan’da herhangi bir ittifak içerisinde olmayacaklarını açıkladı. Son yapılan anketler Müreffeh Ermenistan Partisinin oylarından da “Ermenistan” ittifakına oy kayması yaşanmış olabileceğine işaret ediyor.

Ermenistan’ın ilk Cumhurbaşkanı Levon Ter Petrosyan da bir ittifak içinde gözükmüyor. Zira kendisi eski cumhurbaşkanlarının ikisine de ittifak teklifinde bulunmasına rağmen olumlu hiçbir cevap alamamıştı. Dolayısıyla o da bir ittifak içerisinde olmadan seçime girecek.

Yapılan anketlere göre Ermenistan’da seçmen şu andaki herhangi bir lidere hükümet kurmasına yetecek kadar güvenmiyor gibi görünüyor. Paşinyan’ın partisi hala en yüksek oy oranına sahip ancak bu tek başına hükümet kurması için yeterli bir oy oranı değil.  Bu da tek başına iktidar olmasını sağlayacak oyu alamayacağını, en yüksek oyu alsa dahi bir hükümet kuramama riski olduğunu gösteriyor. Son anketlere göre seçim senaryosunda parlamento koltuk dağılımında Sivil Sözleşme Partisi 57 ila 61 koltuk arasında bir koltuk sayısına sahip olabilir gibi görünüyor. Ancak Ermenistan’da iktidar olabilmesi için parlamentoda %57 koltuk oranı kazanmak gerekiyor.

Seçim Atmosferinde Tartışma konuları

Ermenistan’da seçim sürecine kısaca göz atarsak, aslında oldukça gergin bir havanın hakim olduğunu söyleyerek başlayabiliriz. Zira seçimlerde en önemli konunun Dağlık Karabağ olduğunu görüyoruz. Zira Ermenistan’ı hepimizin bildiği üzere erken seçimlere götüren de Dağlık Karabağ yenilgisi oldu. Dolayısıyla bu seçimlerde sandığa gidenin de sandıktan çıkacak olanın da Dağlık Karabağ bağlantılı olduğunu söylemek mümkün.

Ermenistan’ın Başbakanı Nikol Paşinyan’a ülke içinde yöneltilen bütün eleştiriler ve muhalif partilerin bütün vaatleri de tamamıyla bu konu etrafında şekilleniyor. Muhalif kesimin önemli bir kısmı tüm süreçten ve 10 Kasım mutabakatından Nikol Paşinyan’ı sorumlu tutuyorlar.

Bu noktada bir haftadır Azerbaycan-Ermenistan sınırında yaşanan gelişmelerden de bahsetmek lazım. Bu durum anketleri etkileme potansiyeli içerdiği için bu kadar büyük bir tepki ile karşılandı. Yani Ermenistan sınırında sanki bir Ermenistan’a yönelen tehdit varmış gibi bir algı yaratılması durumu, Başbakan Paşinyan’a duyulan güvenin azalmasıyla paralel diyebiliriz.

Ermenistan seçimlerinde kilit öneme sahip olan konu, Ermenistan’da yeni seçilecek kişi her kim olursa olsun, 10 Kasım’da imzalanan mutabakata ve bu mutabakatın uygulanmasına sadık kalması. Paşinyan’ın yeniden seçilmesi halinde, bütün itirazlarına rağmen, anlaşmayı uygulamaya yönelik adımlar atması beklenebilir. Öte yandan Paşinyan’ın hükümet kuramaması durumunda yerine gelecek siyasetçinin Dağlık Karabağ konusundaki olumlu bir tavır takınmaya isteksiz olacağı şimdiden öngörülebilir.