20 Mayıs 2013 tarihinde Amerikan Temsilciler Meclisine Ermeni görüşlerini her alanda destekleyen dört Meclis üyesi tarafından, konusu Ermeni soykırım gerçeği ve adalet olarak özetlenen, H.RES 227 numarasını taşıyan bir karar tasarısı verildi.

Hatırlanacağı üzere 2000 yılından beri her Temsilciler Meclisine (bu Meclis iki yılda bir seçilmektedir) Ermeni soykırım iddialarına ilişkin bir karar tasarısı verilmiştir. Bu tasarılar bazen havale edildikleri Dışişleri Komitesinde kalmış, bazen de, özellikle Demokratların çoğunlukta olduğu dönemlerde, Komite tarafından kabul edilerek, son oylama için Meclis Genel Kuruluna gönderilmiş ancak burada Türkiye ile ilişkileri dikkate alan Amerikan Hükümetinin (bazen bizzat Başkanın) müdahalesiyle oylamaya konulmamıştır. .

Geçmiş yıllarda verilen karar tasarılarının metni, ufak farklarla aynıydı. Uzun ve bazı maddi yanlışlarının da bulunduğu bir gerekçeden sonra bu tasarılarda ABD Dış politikasının oluşturulmasında soykırım, etnik temizlik ve insan haklarının da dikkate alması ve ayrıca Başkanın her yıl 24 Nisan’da yayınladığı mesajda 1,5 milyon Ermeni’nin sistemli ve kasten ortadan kaldırılmasını soykırım olarak nitelendirilmesi istenmekteydi. Bu tasarılarda Türkiye’nin Ermeni “soykırımını” tanımasından ve bunun sonuçlarını (tazminat, malların iadesi ve hatta toprak verilmesi) kabul etmesinden bahsedilmiyordu.

20 Mayısta verilen tasarı ise eski tasarılara göre daha kısa olup gerekçesinde, özetle, Türkiye-Ermenistan’ın diplomatik ilişki kurması için Obama hükümetinin çabalarından bahsedilmekte, Türkiye’nin geçmişin acı olaylarını tanımak Ermeni “soykırımını” inkâr kampanyasını hızlandırdığı ve Ermenistan’a abluka uygulamaya devam ettiği bildirilmekte, diğer yandan ABD’nin geçmiş yıllarda çeşitli vesilelerle Ermeni “soykırımını” resmen tanıdığı, Obama’nın da Başkan olduğu takdirde tanıyacağını beyan ettiği belirtilmektedir.

Tasarının işlem bölümünde Başkana Türkiye ve Ermenistan arasında dengeli, yapıcı, istikrarlı ve devamlı ilişkiler kurulması için çalışması çağrısında bulunulmaktadır. Ancak bu ilişkilerin temelinin Ermeni soykırımını ve süregelen sonuçlarını Türkiye tam olarak tanınması olduğu da vurgulanmaktadır. Ayrıca “bu insanlığa karşı suçun” dürüst, adil ve kapsamlı bir uluslar arası çözümü için de Başkanın çalışması istenmektedir.

Son zamanlarda Diaspora’da ve daha az olmak üzere Ermenistan’da soykırım iddiaları konusunda bir taktik değişikliği olduğu gözlemlenmektedir. Artık üçüncü ülkelerin ve uluslararası kuruluşların Ermeni soykırımı iddialarını tanımalarını istemek için çalışmak yerine, bu tanımanın yeteri kadar yapılmış olduğu varsayımından hareketle, bundan böyle soykırımın sonuçlarının ortadan kaldırılması için çalışılması gerektiği belirtilmektedir. Başkan Sarkisyan da ayrıntıya girmeden “soykırımın” sonuçlarının ortadan kaldırılmasından bahsetmektedir. Bilindiği üzere bu sonuçlar, Ermeni mallarının iadesi, dini olanlar dâhil, Ermeni eserlerinin korunması, tehcire uğramış kişilerin torunlarına tazminat ödenmesi ve mümkün olursa, Türkiye’nin Ermenistan’a toprak vermesi şeklinde özetlenebilir.

Amerikan karar tasarısında bu ayrıntılara yer verilmeden Türkiye’nin Ermeni soykırımını ve süregelen sonuçlarını tanınmasından bahsedilmekte ve bu tanıma Türk-Ermeni ilişkilerinin kurulması bağlamında ve bu ilişkilerin temeli olarak, diğer bir deyimle koşulu olarak ileri sürülmektedir. Türkiye ile Ermenistan arasında diplomatik ilişkiler kurulmasına ilişkin olan ve henüz parlamentolarca tasdik edilmemiş bulunan 10 Ekim 2009 tarihli protokolde böyle bir koşul bulunmadığı dikkati çekmektedir.

Sonuç olarak Ermeni tarafının 2015 sürecinde Türkiye’den olan taleplerini arttırdığı görülmektedir. Ancak, bu taleplerin kabul edilmesi olasılığı bulunmadığına göre, Ermenistan ve Diaspora’nın 2015’den önce ve belki de sonra Türkiye ile bir uzlaşmaya varma niyetinin bulunmadığını da söylemek mümkündür.