Bu yıl Türkiye ile Afganistan arasında diplomatik ilişkilerin tesisinin yüzüncü yıl dönümüdür. Türkiye ile Afganistan arasında diplomatik ve siyasi ilişkiler 1 Mart 1921'de imzalanan Türkiye-Afganistan İttifak Anlaşması ile kurulmuştur. Bu anlaşma ile ilişkileri tescil edilen iki ülkenin halklarının arasındaki ilişkiler ise çok daha eskiye dayanmaktadır.

Afgan halkının, Türkiye’ye Kurtuluş Savaşı sırasında maddi ve manevi destekleri hala hafızalardadır. Afgan halkı savaş zamanında yardım göndermiş, Anadolu'da okuyan Afgan öğrenciler Kurtuluş Savaşı'na katılarak şehit olmuştur.

Afganistan, 1921'de imzalanan Türk-Afgan Dostluk ve İşbirliği Antlaşması ile TBMM’yi ve Misak-ı Milliyi resmen tanıyan ikinci devlet olmuştur. Ankara Hükümeti, ikinci yurt dışı temsilciliğini Bakü'den sonra Kabil'de açmıştır. Afgan asıllı bir Türk subayı olan Abdurrahman Samadan Kabil’e temsilci olarak atanmış, büyükelçiliğimiz Kabil’de açılan ilk diplomatik misyon olmuştur.[1]

1927 yılında Afganistan Dışişleri Bakanı Mahmut Tarzi Ankara’ya gelerek temaslarda bulunmuştur.[2] Bu ziyaretin ardından Afgan kralı Amanullah Han Ankara’ya gelerek Atatürk ile görüşmüştür.  Ziyareti sırasında Amanullah Han “Benim iki gözüm var; biri Türkiye, biri Afganistan.” diyerek Türk-Afgan dostluğunun kalbindeki yerini ifade etmiştir. Amanullah Han’ın Afganistan’ın modernleşmesi sürecinde Türkiye’yi örnek almış olduğu bilinmektedir.  Bu doğrultuda 25 Mayıs 1928 tarihinde "Türkiye ve Afganistan Arasında Dostluk ve Teşrik-i Mesai Muahedenamesi" imzalanmış, bu antlaşmada barış, samimi ve ebedî dostluk esasları yer almış, iki taraftan biri aleyhinde bir düşmanca hareket gerçekleştiği takdirde ortak hareket edilmesi taahhüt edilmiştir. Ayrıca bu antlaşma ile Türkiye Cumhuriyeti Afganistan’ın eğitiminin ve ordusunun geliştirilmesi için adli, ilmî ve askerî uzmanları seçmek ve Afgan Devleti’nin hizmetine vermeyi taahhüt etmiştir.[3]

Böylece Türk- Afgan ilişkilerinin gelişmesi ile sivil ve askeri alanda işbirlikleri gerçekleştirilmiş, Türkiye’den birçok doktor ve subay Afganistan'da kurumlarının modernleşmesi sürecinde görev almıştır. Kabil’de açılan Askerî Zabitan Mektebi’ne Türkiye’den öğretmen subaylar gönderilmiştir.[4] Türkiye’den Prof. Dr. Kamil Urga, Kabil Tıp Fakültesinin temellerini atmıştır ve 17 yıl boyunca Afganistan'a hizmetlerde bulunmuştur. Hukuk müşaviri sıfatıyla 1936 yılında Kabil'e atanan Prof. Dr. Mehmet Ali Dağpınar 1938 yılında Kabil’de Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin kuruluşunda görev almıştır.[5]  Atatürk 1938'de vefat ettiğinde, Afganistan bir haftalık yas ilanını bayrakları da yarıya indirerek resmen ilan etmiştir.

Türk Afgan ilişkilerinin resmen kurulduğu tarihten bugüne işbirlikleri devam etmiş, 1932-1960 döneminde 212 öğretmen, hekim, subay ve diğer uzmanlarımız Afganistan’a gönderilmiştir.[6] Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı Afganistan genelinde başta sağlık ve eğitim sektörü, sosyal ve kültürel faaliyetler dahil olmak üzere 1300’ün üzerinde proje ve faaliyet gerçekleştirmiştir.[7] Türkiye bursları ile 4 binden fazla Afgan öğrenci Türk Üniversiteleri’nde eğitimlerini tamamlamıştır.[8] Türk Üniversiteleri’nden mezun olan birçok Afgan devlet adamı ve büyükelçinin olduğu bilinmektedir. Bu durum Türk-Afgan dostluğunun pekişmesine katkıda bulunmuştur. Örneğin 2006-2010 yılları arasında Afganistan Dışişleri Bakanlığı yapmış olan Rangin Dadfar Spanta Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunudur.

Türkiye ile Afganistan arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasının yüzüncü yıl dönümü dolayısıyla, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Afgan mevkidaşı Hanif Atmar’ın ev sahipliğinde Kabil'de düzenlenen kutlama törenine görüntülü olarak katılmıştır. Afganistan'ın Ankara Büyükelçisi Amir Ramin ile diplomatik ilişkilerin yüzüncü yıl dönümü anısına Bakanlık bahçesine iki ladin ağacı diktiklerini belirten Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, "Biliyorsunuz ladin, 4 mevsim yeşildir. Kardeşliğimiz de her daim canlı olmuştur." diye ifade etmiştir.

Türk-Afgan ilişkilerinin gelişimi Türkiye Cumhuriyeti’nin Afganistan'ın farklı bölgelerine ulaşmaya yönelik adımları ile devam etmektedir. Haziran 2020'de Herat'ta ikinci Türk Başkonsolosluğu açılmış olup, bu yıl Kandahar'da üçüncü bir Başkonsolosluk açma hazırlıkları devam etmektedir.