19 Kasım 2017 tarihinde Los Angeles Doğa Tarihi Müzesi'nde "Tattoo" (Tr. “Dövme”) başlıklı bir sergi başlamıştır. Sergi 15 Nisan 2018 tarihine kadar açık kalacaktır. Sergi, dünyanın dört bir yanındaki farklı kültürlerin 5000 yıllık dövme tarihini ele almakta ve ziyaretçilerin dövme ile ilgili çeşitli törenleri anlamalarını amaçlamaktadır.[1] Sergi, ziyaretçilerin dövmenin bir sanat mı, isyan türü mü yoksa bir kimlik biçimi olup olmadığı konusunda düşünmeye sevk etmektedir. Serginin bir bölümü, Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan 1915 olaylarındaki Ermeni kadınları konu etmektedir. Sergide örneğin “yüzünden aşağı doğru göğsüne inen, kısmen açık gömleğinin ortaya çıkardığı” dövmesi olan Halepli bir kadının fotoğrafı yer almaktadır.[2]
Aslında 1915 yılı bağlamında dövme ve kadın konusu Suzanne Khardalian tarafından İsveç'te yapılan bir belgesel çekimi ile ön plana çıkmıştır. “Grandma's Tattoos” (Tr. “Ninemin Dövmeleri”) başlıklı belgesel 2011 yılında piyasaya sürülmüştür. 1915 olaylarıyla ilgili anlaşmazlığın pek çok yönü gibi, Grandma's Tattoos belgeseli de tarafsız olmaktan uzaktır. Aslında belgesel, “kötü Türkler, damgaladıkları zavallı Ermeni kadınları öldürdü” şeklinde özetlenebilecek çok basit ve basmakalıp bir anlatıma sahiptir. Ancak, bu anlaşmazlık ile ilgili diğer belgesellerin veya filmlerin aksine, bu film konuya farklı bir tat katmakta; korkmuş bir genç kızın, “kötü Türklerin” ninesini nasıl “damgaladıklarını” bulmaya çalıştığını anlatmaktadır.[3]
Ne yazık ki belgeselde sorun teşkil eden çeşitli unsurlar bulunmaktadır. İlk olarak, Suzanne Khardalian doğrulanmamış savlar kullanarak Ermeni kadınların tarihini günümüzün siyasi amaçları için kötüye kullanmaktadır. Belgesel, sözü edilen dövmelerin aslında köleliğin “şeytani” damgaları olduğuna dair, anlatımın hiçbir noktasında kanıt sunmamaktadır. Belgeselde kullanılan savlar tamamen Khardalian'ın varsayımlarına dayanmaktadır.[4]
İkincisi, Khardalian, 1915 olaylarında Müslüman kadınların çektiği acıyı tamamen göz ardı etmektedir. İlginç bir şekilde, Khardalia'ya göre sadece Ermeni kadınlar acı çekmiştir. Khardalian adil bir anlatım ortaya koymakla ilgileniyor olsaydı yapması gereken tek şey, örnek olarak 1915 yılında Ermeni isyancıların kontrolüne geçen ve akabinde işgalci Rus güçlerine teslim edilen Van’da Müslüman kadınların hayat kadınlığı yapmaya zorlanmalarından söz etmek olurdur. Elbette ki bundan bahsetmek Khardalian'ın anlatımının klişe niteliğini anında ortaya çıkarmış olurdu.
Üçüncü olarak ve belki de en önemlisi, Khardalian Avrupa toplumunun bir mensubu olarak dövmelerin anlamını bozmaya çalışmakta ve onları İkinci Dünya Savaşı sırasında toplama kamplarında Yahudilere yapılanlarla karşılaştırmaktadır. Khardalian, dövmelerin anlamını herhangi bir kanıt göstermeden yorumlamaktadır. Bu şekilde, toplama kampı kurbanlarının anısını, 1915 olaylarının kurbanları olarak yalnızca Ermenileri göstererek kendi siyasi hedefine yönelik profesyonel bir şekilde kötüye kullanmaktadır. Oysa tarihi olgular göstermektedir ki, 1915 olayları sırasında Ermeniler mağdur oldukları kadar fail de olmuşlardır.[5]
Bununla birlikte insanlar; yakın zamanda dövmeler, Ermeni kadınlar ve 1915 olaylarıyla ilgili bu yaklaşımın geçerliliğini sorgulamaya başlamıştır. Dövme ve 1915 olayları konularıyla ilgili çok sayıda hata yapılmıştır.[6] Öncelikle dövme, o dönemde bölgede yaşayan Ermeniler, Asuriler, Kürtler, Yezidiler vb. gibi çok sayıda grup tarafından kullanılırdı ve Khardalian'ın Grandma's Tattoos belgeselinde söylediğinin aksine, en az Türk halkı tarafından kullanılıyordu. Dövme mutlaka kötülüğü temsil etmek zorunda değildir ve sadece farklı etnik gruplar tarafından değil, Anadolu ve Orta Doğu'daki farklı dini gruplar tarafından da kullanılıyordu.[7]
Dövme farklı kültürler bağlamında farklı duygu ve düşünceleri temsil eder. Bazı durumlarda gücü, bazı durumlarda da aidiyeti temsil eder (yani köleliği değil, grup kimliğini temsil eder). Bazı durumlarda dövmeler sağlığın iyileştirilmesi, kötü ruhların uzaklaştırılması veya doğurganlığın arttırılması için kullanılmıştır. Dövme bazen de mutluluk işaretidir.[8] Çok sayıda anlama gelmeleri, çeşitli dövmelerin ifade ettikleri şeyleri anlamak için söz konusu kültüre dair kapsamlı bir anlayış gerektirir. Belgeselindeki bir noktada Khardalian, belli dövmeleri İslam'la ilişkilendirmektedir. Ancak, örneğin, Yezidi dövmelerine bakarak, farklı dini grupların çok benzer dövme desenleri taşıdıkları görülebilir. Bu, ön yargı ile hareket edildiğinde yapılabilecek hataların bir göstergesidir.[9]
Diğer her konuda olduğu gibi, Khardalian ve Ermeni diasporasının geri kalan mensupları, doğru araştırmaları yapmadan dövmesi olan Ermeni kadınlar hakkında belirli tezleri öne sürmüştür. Bugün, insanlık bu tür yanlışları ancak bir şekilde aşabilir: Birinci Dünya Savaşı'nda gerçekte nelerin meydana geldiğine dair tarafsız bir akademik araştırma yaparak.
[1] “Tattoo November 19, 2017 – April 15, 2018”, Museum, Natural History Museum, y.y., https://nhm.org/site/explore-exhibits/special-exhibits/tattoo.
[2] “The Complicated History of Armenian Women’s Genocide-Era Tattoos”, Haydzayn, 30 Kasım 2017, http://www.haydzayn.am/en/p/55661.
[3] Suzanne Khardalian, Grandma’s Tattoos, Documentary (Holmquist Film, 2011), https://www.youtube.com/watch?v=bwj4e_f_1DI.
[4] Khardalian.
[5] Khardalian.
[6] “The Complicated History of Armenian Women’s Genocide-Era Tattoos”.
[7] “Mezopotamya’nın sessiz dili, bazen sağlık ve bazen güç: Deq ya da dövme”, Birgün, 12 Ağustos 2016, https://www.birgun.net/haber-detay/mezopotamya-nin-sessiz-dili-bazen-saglik-ve-bazen-guc-deq-ya-da-dovme-138692.html.
[8] “Mezopotamya’nın sessiz dili, bazen sağlık ve bazen güç: Deq ya da dövme”.
[9] “Tattooing in North Africa, The Middle East and Balkans”, Vanishing Tattoo, 2010, http://www.vanishingtattoo.com/north_africa_tattoo_history_4.htm.
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
SOSYAL MEDYA PLATFORMUNDA YAYINDAN KALDIRILAN AVİM WEBİNAR VİDEOSU TEKRAR YAYINLANMIŞTIR
AVİM 08.07.2022 -
ERMENİSTAN ESKİ CUMHURBAŞKANI ARMEN SARKİSYAN’IN “TİME” DERGİSİNDE YAYINLANAN YAZISI
AVİM 01.02.2023 -
TÜRKLER VE YAHUDİLER - TARİHSEL BİR BAKIŞ
AVİM 16.02.2022 -
AVİM "28 OCAK İSVİÇRE-PERİNÇEK DURUŞMASININ IŞIĞINDA TÜRK-ERMENİ SORUNU" BAŞLIKLI BİR TOPLANTI DÜZENLEDİ
AVİM 04.02.2015 -
AVİM’E “STRATEJİK VİZYON” ÖDÜLÜ
AVİM 24.09.2013
-
ERMENİSTAN CUMHURBAŞKANININ AVRUPA KONSEYİ PARLAMENTERLER MECLİSİNDEKİ KONUŞMASI
Tutku DİLAVER 02.02.2018 -
DAĞLIK KARABAĞ’DAKİ ‘SEÇİMLER’
Ali Murat TAŞKENT 04.10.2015 -
BOSTON KİTAP PARTİSİ, ERMENİ TEHDİTLERİ
AVİM 18.12.2018 -
FELAKET BEKLENTİSİ
Ömer Engin LÜTEM 12.08.2012 -
ERMENİSTAN’IN CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ BÖLGEDE GERGİNLİĞİN SÜRDÜRÜLECEĞİNE İŞARET ETMEKTEDİR
Alev KILIÇ 18.12.2012
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS