Kazak halkı 10 Ocak’ta Kazak parlamentosunun avam kamarası olan Majilis’teki milletvekillerinin oylaması için sandıklara gitmişlerdir.* Oylamalarda beş parti yarışmıştır. Bu partiler arasında eski Cumhurbaşkanı ile uzun dönem ve ömür boyu elbasy, diğer bir deyişle Kazakistan ulusal lideri Nursultan Nazarbayev’in Nur-Otan partisi oyların %71’i ile birinciliği almıştır. Diğer iki parti Aq Zhol ile Halk Partisi oyların sırasıyla %11 ile %9’unu almıştır, böylece Majilis’te temsil edilme hakkını elde etmişlerdir.
Kazakistan’daki Ocak 2021 seçimleri Nazarbayev’in aralıksız otuz yıla yakın elinde tutmuş olduğu cumhurbaşkanlığından çekildikten sonra düzenlenen ilk milletvekili seçimi olması sebebiyle, önceki seçimlerden farklı olarak kabul edilebilir. Nazarbayev bu en üst mevkiiyi 19 Mart 2019 tarihinde Kassym-Jomart Tokayev’e teslim etmiştir, bununla birlikte kuvvetli Güvenlik Konseyi’nin, Kazakistan Halkı Meclisi’nin ve kendi Nur-Otan partisinin başı olarak kalmaya devam etmiştir.
Bir hatırlatmada bulunalım, beklenilmeyen cumhurbaşkanlık devrini takiben, Haziran 2019’da erken başkanlık seçimleri düzenlenmiştir ve yeni atanan cumhurbaşkanı Tokayev bu sefer oyların %71’i ile başkan seçilmiştir.
Cumhurbaşkanlığın devredilmesinin ve bunu izleyen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin Kazakistan’daki siyaset alanını harekete geçiren bir etkisi olmuştur. Kazakistan’daki muhalefet hareketleri, muhtemelen siyasi değişim ve liberalleşmenin meydana gelmesi konusunda umutlu bir şekilde, 2019 başkanlık seçimleri sırasında faaliyetlerini hevesli bir şekilde artırmışlardır. Ancak bu adım oyların sayımı sırasında hüsran ve binlerce tutuklama ile sonuçlanmıştır.
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonrasında, Tokayev bazı reformlar ilan etmiştir. Söz konusu reformlar arasında siyasi parti yasasına partilerin oluşumunu ve tescilini kolaylaştıracak bir revisyon ilan etmiştir. Ayrıca toplanma ve gösteri yapma hakkını artıracak yeni düzenlemeler duyurmuştur. İlan edilen önemli reformlardan biri partilerin oylama listelerinde kadın ve gençler için %30’luk bir kota oluşturmaktı. Bunlara ek olarak, karar verici kişileri muhalefet ve sivil toplum ile bir araya getirip ülkedeki toplumsal ve diğer sorunlara çözümleri tartışmaları amacıyla Toplumsal Güveni Konseyi adlı yeni bir kuruluş oluşturulmuştur. Reform tartışmaları ayrıca 2020 yılında da devam etmiştir. Eylül ayında ekonomi ve refah ile bağlantılı meselelerde stratejik planlamadan sorumlu bir kuruluş olan Yüksek Reformlar Şurası’nın kuruluşu ilan edilmiştir. 2 Ocak 2021 tarihinde idam cezası kaldırılmıştır. Bütün bu tartışmalar ve yeni kurulmuş yapılar bazı kişilerin Kazakistan’da siyasi liberalleşme konusunda daha umutlu olmalarına sebep olmuştur. Ancak, ülke 2020 sonbaharında seçim dönemine girince, reformların hakikatten çok söylenti oldukları görülmüştür.
Bazı haber siteleri ile Forbes dergisine göre, Ocak 2021 seçimlerinde kayıtlı siyasi partiler olarak yer almak adına bazı başvurular yapılmıştır. Fakat bu başvurular reddedilmiştir. Benzer şekilde, sokak gösterilerine konulan kısıtlamalar itirazlarını ve taleplerini sokaklarda ifade etmekte ısrar eden bazı kişilerin tutuklanması ile sonuçlanmıştır. Nihayetinde yalnızca beş parti seçim yarışına katılmıştır. Bu sayıyı 2012’de yedi ve 2016’da altı olan rakamlarla kıyaslamak siyasi liberalleşme görüşmelerine rağmen yasal siyasi alanın kesinlikle daraldığını göstermektedir.
Tartışılır bir şekilde daha da önemli ve karışık olan bir başka mesele vardır. Seçimlerde yer alan beş partiden biri iktidardaki Nur-Otan’dır. Diğer dört parti retorikleri muhalif bile olmayan hükümet yanlısı partilerdir. Bir başka deyişle, Ocak 2021 Kazak seçimleri muhalefetin yer almadığı bir seçim olmuştur.
Dikkat çeken bir başka gelişme seçim gözetmenlerine uygulanan kısıtlamalardır. 4 Aralık’ta Kazak yetkililer sözleşmeleri seçim gözetleme yetkisinden bahsetmeyen söz konusu STK’ların gözetmen olarak kaydolamayacaklarını duyurmuştur. Dolayısıyla, birçok STK seçim gözetmeni yetkisiz kılınmıştır. Ayrıca gözetmenlere oy kullanma noktalarında canlı yayın yapma, görüntüleri kaydetme veya resim çekmelerini yasaklayan belirli kısıtlamalar uygulanmıştır. Bu anlaşılır bir şekilde protestoların başlamasına önayak olmuştur. Gözlemcilere gelince, 308 yabancı gözetmen arasından 227’sinin Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi ülkelerden gelmiş olduğunu vurgulamak gerekli olabilir.
Seçim günü bazı gözetmenlerin oy kullanma noktalarına girişlerinin engellendiği rapor edilmiştir. Ayrıca bazı gözetmenlerin tutuklandığına dair raporlar hazırlanmıştır. Dahası raporlar seçim gününde muhalefet gruplarının Kazak halkını seçimleri boykot etmeye çağıran gösterilerinin gerçekleştiğini belirtmiştir. Bu gösteriler tutuklamalar ile sonuçlanmıştır.
Girişte belirtildiği üzere, oy sandıkları açıldıktan sonra iktidardaki Nur-Otan oyların %71’i ile seçimlerin galibi ilan edilmiştir. Bu kapsamda, Ocak 2021 milletvekili seçimleri Nur-Otan’ın 1999’da kurulmasından bu yana kazanmakta olduğu seçim galibiyetlerinin devamını işaretlemiştir. Her şeye rağmen, bu kimse için sürpriz olmamıştır.
Sonuç olarak, Kazakistan’daki en son milletvekili seçimleri Nazarbayev’e sadık bir başkan ile Nazarbayev’in öncülüğündeki bir iktidar partisinin varlığı durumunda Kazak iç politikadaki istikrarı ortaya çıkarmıştır. Kazakistan görünürde siyasi bir alternatifi olmayan ‘Nazarbayev-bölgesi’ olmaya devam etmektedir.
*Bu yazının İngilizce orijinali 14.01.2021’de “January 2021 Legislative Elections in Kazakhstan: A Political Space without Opposition” başlığıyla AVİM tarafından yayımlanmıştır. İngilizce metnin Türkçe çevirisi Ahmet Can Öktem tarafından yapılmıştır.
**Fotoğraf: The Astana Times
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
NATO’NUN DOĞU KANADI, KARADENİZ GÜVENLİĞİ VE TÜRKİYE
Turgut Kerem TUNCEL 13.07.2020 -
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI
Turgut Kerem TUNCEL 04.03.2022 -
ROMANYA’DA ARALIK 2020 PARLAMENTO SEÇİMLERİ VE YENİ HÜKÜMET
Turgut Kerem TUNCEL 25.01.2021 -
KAZAKİSTAN’DAKİ OCAK 2021 MİLLETVEKİLİ SEÇİMLERİ: MUHALEFETİ OLMAYAN BİR SİYASİ ALAN
Turgut Kerem TUNCEL 29.01.2021 -
ERMENİ SOYKIRIMI’NIN 100. YIL DÖNÜMÜ HAKKINDA PAN-ERMENİ DEKLARASYONU’NA DAİR BİR YORUM
Turgut Kerem TUNCEL 31.03.2015
-
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ’NİN COVID-19 İLE MÜCADELESİ VE AZERBAYCAN-ERMENİSTAN ÇATIŞMASINA MUHTEMEL ETKİLERİ
Selim SEÇKİN 20.05.2020 -
TÜRKLER VE YAHUDİLER - TARİHSEL BİR BAKIŞ
AVİM 16.02.2022 -
TÜRKİYE ERMENİLERİ PATRİK SEÇİMİNE DIŞ MÜDAHALE DEVAM EDİYOR
AVİM 17.03.2017 -
KİLİKYA ERMENİ KATOLİKOSLUĞU KOZAN DAVASI BİZE NE ANLATIYOR?
Vuslat Nur ŞAHİN 31.10.2017 -
PAPA FRANSUVA’NIN ÇİFTE STANDARDI
Mehmet Oğuzhan TULUN 09.06.2015
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"DEVAM EDEN DEVLET-HALEF DEVLET TARTIŞMALARI VE ULUSLARARASI SORUMLULUĞA HALEFİYET TEORİLERİ IŞIĞINDA ERMENİ MESELESİ" BAŞLIKLI KONFERANS