Mayıs 2017 ortalarında Katar’ın başkenti Doha’ya ilk resmi ziyaretini gerçekleştiren Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan, Katar Emiri Tamim Bin Hamad Al Tani’yle görüşmüştür. Görüşmede liderler, iki ülke arasında başta ticari-ekonomik olmak üzere ilişkilerin geliştirilmesi, vize serbestisi ve çok taraflı işbirliğinin geliştirilmesi gibi konuları konuşmuşlardır. Ayrıca, Ermenistan tarafının teklifi üzerine iki tarafın özellikle Ermenistan’ın Avrasya Ekonomik Birliği ülkelerine transit imkanlarından faydalanılmasını da içeren çeşitli yatırım projeleri hakkında görüştükleri bildirilmiştir.[1]

Cumhurbaşkanı Sarkisyan, bu ziyaret kapsamında Katar Havayolları CEO’suyla da bir araya gelerek havacılık alanında işbirliği olanakları hakkında görüşmüştür. Görüşmede Sarkisyan, Katar dahil olmak üzere Körfez ülkelerinden Ermenistan’a doğrudan uçuşların Ermenistan turizmi için önemine değinerek ülkesinin havacılık gibi farklı alanlarda Katar yatırımını teşvik ve destekleyeceğini belirtmiştir. Bu noktada Katar Havayolları’nın Mayıs 2016 itibaren Doha-Erivan arasında doğrudan uçuşlara başladığını belirtmekte fayda vardır.[2]

Sarkisyan’ın Katar ziyaretinden birkaç hafta sonra, 1 Haziran 2017 tarihinde, Ermenistan’ın Katar vatandaşlarına yönelik vize uygulamasını kaldırdığını duyurulmuştur.[3]

Cumhurbaşkanı Sarkisyan, ayrıca, Mart 2017’de Birleşik Arap Emirlikleri’ni (BAE) ziyaret ederek Ermenistan-BAE yatırım forumuna katılmıştır. Sarkisyan, bu ziyaret sırasında BAE Devlet Başkan Yardımcısı, Başbakanı ve Dubai Emiri Dubai Emiri Şeyh Muhammed bin Raşid Al Maktum’le de bir araya gelerek iki taraf arasında başta turizm, su ve tarım alanlarında olmak üzere yatırım ortaklığının geliştirilmesi imkanlarını görüşmüştür. Aynı görüşmede iki liderin karşılıklı vize uygulamalarının kaldırılması konusunda anlaştığı da bildirilmiştir.[4]

Körfez’e yönelik Ermenilerin etkinliğin arttığı bu dönemde, Mayıs 2017’de Kilikya Ermeni Katolikosluğu’nun ruhani önderi I. Aram’ın “yeni inşa edilen Aziz Vartanantz kilisesinin mesh ayinini icra etme ve [Kuveyt’te] yeni piskoposluk konutunu açma” amacıyla Kuveyt’i ziyareti ve bu ziyaret sırasında Şeyh Sabah el-Ahmed es-Sabah’la bir araya gelmesi de dikkat çekicidir.[5]

Ermenistan’ın Körfez’deki bu etkinliği, Ermenistan’ın bu ülkelerle ekonomik ilişkilerini geliştirme ve Körfez’den yatırım çekme çabası olmanın dışında, Güney-Kuzey arasında bir ticaret köprüsü olma hedefinin bir parçası olarak da değerlendirilebilir. Nitekim 21 Aralık 2016’da İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin Ermenistan’ı ziyareti vesilesiyle gerçekleştirilen Ermenistan-İran İş Forumu’nda bu hedef Sarkisyan’ın “İran’ın komşusu ve dost ülkesi olarak Ermenistan, AB ve BDT ülkelerine bir kapı ve ek bir ulaşım koridoru olabilir. Buna ilişkin olarak, Kuzey-Güney ulaşım koridorunun Karedeniz limanlarını Körfez’deki limanlara bağlayacak en kısa transit yolu olduğunun altını çizmek isterim” açıklamasıyla tekrar dile getirilmiştir.[6]

Bununla birlikte, son günlerde yaşanan Katar krizinin Körfez’deki dinamikleri ve dolayısıyla Ermenistan’ın körfezdeki çıkarlarını etkileme potansiyeli bulunmaktadır. Ermenistan’dan gelen ilk tepkiler Ermenistan’ın bu kriz karşısında nasıl bir tutum izleyeceği hakkında fikir vermektedir. Ermeni basınında yer alan bir haber göre, üst düzey bir yetkili Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkeleri tarafından Katar’a uygulanan ciddi yaptırımlara rağmen Katar’la yakın ilişkiler geliştirilmesine devam edileceğini belirtmiştir. Ermenistan Dışişleri Bakanı Yardımcısı Shavarsh Kocharian’ın ise “[Katar krizi] Orta Doğu’daki durumla ilgilidir. Suudi Arabistan’daki İran karşıtlığıyla ilgilidir. Sünni Katar’ın İran karşıtı koalisyona katılmaması ve [İran’la] işbirliğine yanaşması gerçeğiyle ilgilidir” dediği bildirilmektedir.[7]

Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın yukarıda sözü geçen açıklamasından da anlaşılacağı üzere Ermenistan’ın İran’la iyi ilişkileri bulunmaktadır. Bu ilişkide Ermenistan İran’a bağımlı bir konumdadır zira İran Ermenistan’ın dış dünyaya açılan iki kapısından biridir. Ayrıca, İran Ermenistan’ın Kuzey-Güney arasında bir köprü olma hedefi için hayati bir rol oynamaktadır.  Dolayısıyla Ermenistan İran’ı rahatsız edecek eylemlerden kaçınmak isteyecektir. Bu çerçevede, Körfez ülkeleriyle ilişkilerini İran’ın kılavuzluğunda geliştirdiği görülen Ermenistan’ın önümüzdeki dönemde de bu ülkelerle ilişkilerinde İran’ın hassasiyetlerini dikkate alacağı açıktır. Ayrıca, Ermenistan’ın tutumunu etkileyebilecek bir unsur da Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarını yasadışı işgali sebebiyle Ermenistan ile İran karşıtı blokun lideri Suudi Arabistan arasında diplomatik ilişkilerin olmamasıdır.

*Fotoğraf: Presidency of the Republic of Armenia