Gürcistan’da 31 Ekim parlamento seçimlerin ardından göstericiler, seçim sonucunu reddeden muhalefet partilerini desteklemek için Tiflis’te sokaklara çıkarak mitingler düzenledi ve Merkez Seçim Komisyonu (MSK) başkanının görevden alınmasını talep etti. Muhalefet partileri ve destekçileri yeni bir oylama çağrısında bulundu. 8 Kasım’da MSK dışında yüzlerce protestocu toplandı ve muhalefet lideri Nika Melia “Mücadelemiz sonuna kadar devam edecek. Hiçbir şeyden korkmuyoruz.” şeklinde bir açıklama yaptı.[1] Peki Gürcistan’daki bu yaygın öfkeye ne sebep oldu?
Gürcistan’daki siyasi olaylara geriye dönük bir bakışla başlamak açıklayıcı olacaktır. Uzun yıllar sonra iktidardaki Gürcü Rüyası partisi (İng. Georgian Dream), 20 Haziran 2019’da siyasi muhalefetin gücünü gerçekten hissetmeye başlamıştı. O gün, Parlamentolar Arası Ortodoks Meclisi (İng. The Interparliamentary Assembly on Orthodoxy-IAO) toplantısında, Sergey Gavrilov (Rusya Devlet Duması üyesi) Gürcistan parlamentosu başkanlığı koltuğuna oturdu ve oradan bir konuşma yaptı. Bazıları için bu, Gürcistan’ın Batı yanlısı tutumunu ilerletme konusundaki saygısızlığın bir göstergesiydi. Bazılarına göreyse bu, mevcut hükümetin Rus politikalarına bağlı kalmasının açık bir tezahürüydü. Görünüşe göre IAO’nun programındaki bu değişiklik Gürcü otoritelerinin önde gelen isimleri, yani Gürcü Rüyası parti liderleri tarafından onaylanmıştı.[2] Bu nedenle, bu olayla ilgili yaşanan hayal kırıklığının insanları bugünkü olaylarda gördüğümüz gibi bir araya gelmelerine ve gösteri düzenlemelerine yönlendirmiş olma ihtimali vardır.
Yukarıda belirtildiği gibi, aslında bugünkü gerilim 20 Haziran 2019 gösterilerine kadar uzanmaktadır. O dönem muhalefetin talep ettiği bir başka şey, orantılı temsil sistemine geçilerek gelecekteki seçimlerde bu sisteme uygun parti listelerinin kullanılmasıydı. Nitekim birkaç gün sonra Gürcü Rüyası parti lideri Bidzina İvanişvili, 2020’de yapılacak seçimlerde muhalefetin taleplerinin yerine getirileceğini duyurmuştu. Hatta İvanişvili’den gelen bu öneri, muhalefetle müzakerelerin başlamasının yolunu açmıştı. Ancak, kararlaştırılanın aksine, Gürcü Rüyası partisinin üyelerinin çoğu 14 Kasım 2019’da anayasa değişikliği için yapılan oylamada orantılı seçim sistemine geçmeyi kabul etmedi.[3] O günden itibaren ülkede demokratik reform talep eden muhalefet ve destekçileri barışçıl protestolar düzenlemeye başladı.
Orantılı listelerin kullanıldığı 31 Ekim parlamento seçimlerine göre 150 koltuklu parlamento 120 milletvekilinin ve tek üyeli çoğunluk bölgelerinde kalan 30’unun seçiminden oluşacaktı. Ayrıca seçimlerde yüzde 40,54’ten az oy alan parti tek başına hükümet kuramayacaktı. Siyasi partilerin bir sonraki parlamentoya girebilmek için artık yüzde 1 seçim barajını (yüzde 5 yerine) geçmeleri gerekecekti.[4] En önemlisi, parlamentoya düşük giriş engeli, gelecekteki yasama organın son yirmi beş yıla göre hizipsel olarak en çok çeşide sahip olacağı anlamına gelmekteydi.[5] O zaman için 31 Ekim parlamento seçimleriyle ilgili soru, kayıtlı 50 partiden hangisinin bir koalisyon hükümeti oluşturabileceğine ilişkindi.
31 Ekim seçimlerine göre Gürcü Rüyası partisi, bu yazının yazım tarihi itibariyle sayılan yüzde 95 oyun 48’inden fazlasını almıştı. Koltukların yüzden 50’sinden fazlası, Gürcü Rüyasının tek başına bir hükümet kurmasına izin vermekteydi. Ancak sekiz muhalefet partisinin lideri Gürcü Rüyasını seçime hile karıştırmakla suçladı ve görevlerinin reddedildiğini belirten bir anlaşma imzaladı. Muhalefet partisi liderleri için bu parlamentonun bir parçası olmak, Gürcü Rüyası partisinin bir parçası olmak anlamında geliyordu.[6] Ertesi gün liderler, taraftarlarını gösterilere başlamaya teşvik etti. Uluslararası Seçim Gözlem Misyonu (İng. International Election Observation Mission-IEOM) seçimlerin rekabetçi olduğunu ve seçimlerde genel olarak temel özgürlüklere saygı duyulduğunu belirtti. Bununla birlikte, seçmenler üzerinde baskı yapılığı iddiaları ve iktidar ile devlet arasındaki çizginin bulanıklaşması, sürecin bazı yönlerine ilişkin olarak halkın güvenini azalttığı belirtildi.[7] Bu sırada Tiflis sokaklarındaki kalabalık giderek artmaya devam ediyordu.
8 Kasım’da muhalefet partileri ve destekçileri tarafından daha büyük bir gösteri planlandı. Plan, Tiflis’in merkezinde toplanmaktı. Nitekim, on binlerce muhalefet destekçisi şehrin merkezinde toplandı ve bunların bir kısmı MSK dışındaydı. Bir araya gelen kalabalık 31 Ekim parlamento seçimlerinin yeniden yapılması çağrısında bulundu. Ancak bu gösteriye polis sert bir şekilde müdahale etti ve bunun sonucunda onlarca kişi yaralandı. Muhalefet partileri İvanişvili’yi MSK başkanını görevden almaya ve yeni bir seçim için müzakereleri başlatmaya çağırdı.[8]
Şu an için sürecin siyasi ve hukuki platformlara taşınıp taşınmayacağı cevap bekleyen bir sorudur. Ancak öyle görünüyor ki muhalefet destekçileri sokaklara çıkmaya devam etmektedir. Bu durumda, belki de asıl soru, Tiflis sokaklarının, Belarus ve Kırgızistan’da yapılan son seçimlerden sonra yaşananlara benzer bir şekilde hükümet değişikliği için yürüyen bir kalabalığa sahne olup olmayacağıdır.
* Fotoğraf: Deutsche Welle
** Bu Yorum yazısının aslı İngilizce olarak kaleme alınmıştır.
[1] Margarita Antidze, “Georgian poliçe fire water cannon at protesters who say polls were rigged,” Reuters, Kasım 8, 2020, https://www.reuters.com/article/us-georgia-protest/georgians-take-to-the-streets-in-tbilisi-to-protest-election-results-idUSKBN27O0MV?feedType=mktg&feedName=worldNews&WT.mc_id=Partner-Google.
[2] Giorgi Menabde, “Georgian Government Faces Worst Crisis Since 2012,” Eurasia Daily Monitor 16, no. 92, Haziran 24, 2020, https://jamestown.org/program/georgian-government-faces-worst-crisis-since-2012/.
[3] Giorgi Menabde, “A Year in Review: Georgia’s Security and Democratic Foundation Face Tests From Within and Outside,” Eurasia Daily Monitor 17, no. 5, https://jamestown.org/program/a-year-in-review-georgias-security-and-democratic-foundation-face-tests-from-within-and-outside/.
[4] “Gürcistan’da Halk, Genel Seçimler İçin 10. Kez Sandık Başına Gidiyor,” Kırım Haber Ajansı, October 31, 2020, https://qha.com.tr/haberler/gurcistan-da-halk-genel-secimler-icin-10-kez-sandik-basina-gidiyor/268773/.
[5] Giorgi Menabde, “Are Georgians on the Verge of Electing Their Frist Coalition Government?,” Eurasia Daily Monitor 17, no. 150, https://jamestown.org/program/are-georgians-on-the-verge-of-electing-their-first-coalition-government/.
[6] Giorgi Lomsadze, “Contested Georgian vote results in opposition boycott,” Eurasianet, Kasım 2, 2020, https://eurasianet.org/contested-georgian-vote-results-in-opposition-boycott.
[7] Organization for Security and Co-operation in Europe, “Georgia, Parliamentary Elections, 31 October 2020: Statement of Preliminary Findings and Conclusions,” Kasım 1, 2020, https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/469005.
[8] “Georgia: Election protesters clash with police in Tbilisi,” Deutsche Welle, Kasım 8, 2020, https://www.dw.com/en/georgia-election-protesters-clash-with-police-in-tbilisi/a-55537824.
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
ANTELİAS ERMENİ KATOLİKOSU I. ARAM’IN BELÇİKA’DA YENİ BİR HAMLESİ
Ceyda ACİCBE 29.11.2019 -
31 EKİM PARLAMENTO SEÇİMLERİ SONRASI TÜRBÜLANSLI SİYASAL İKLİM VE PROTESTOLAR TİFLİS SOKAKLARINDA DEVAM EDİYOR
Ceyda ACİCBE 18.11.2020 -
GÜRCİSTAN’DAKİ İÇ KARIŞIKLIK
Ceyda ACİCBE 10.03.2021 -
ORTA ASYA TÜRK CUMHURİYETLERİ DÜNYAYA AÇILMALIDIR
Ceyda ACİCBE 03.10.2019 -
SON HABERLERE GENEL BİR BAKIŞ: DÜNYA ÇİN’DEKİ UYGURLAR İÇİN NE SÖYLÜYOR?
Ceyda ACİCBE 12.01.2021
-
ERMENİSTAN İLE İMZALANAN PROTOKOLLER
Alev KILIÇ 21.10.2012 -
HOLLANDA DIŞİŞLERİ BAKANI VEKİLİ SİGRİD KAAG HOLLANDA PARLAMENTOSUNA 1915 OLAYLARI KONUSUNDA DERS VERDİ
AVİM 26.02.2018 -
SCHOLZ’UN TÜRKİYESİZ AB HAYALLERİ
Hazel ÇAĞAN ELBİR 06.09.2022 -
1 TEMMUZ TARİHLİ FRANSIZ YASA TASARISI VE OLASI SONUÇLARI
Mehmet Oğuzhan TULUN 14.07.2016 -
DİASPORA ERMENİLERİ GÜVENİLİR MİDİR?
Hazel ÇAĞAN ELBİR 03.01.2019
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS