Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa’da Ermeni diasporasının çatı örgütlenmesi olan Ermeni Teşkilatları Koordinasyon Konseyi’nin yıllık yemeğine katılarak, 1915 olayları ile ilgili açıklamalarda bulunmuştur.[1] Macron, 31 Ocak’ta katıldığı davette “Ermeni soykırımını anma günü”nün milli takvimde yer alacağını beyan etmiştir.[2] Soykırımı inkâr suçunun tekrar Fransız parlamentosunun gündemine alınması gerektiğini de söyleyen Macron, 1915 olaylarının soykırım olarak tanınması mücadelesinin aynı zamanda soykırımın inkârıyla mücadeleden geçtiğini belirtmiştir. Bu nedenle Fransız parlamentosunda gelecek aylarda bu konunun yeniden gündemine almasının çok önemli olduğunu söylemiştir.[3]

Macron’un bu beyanları Ermeni basını tarafından, 2017 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçim yarışı sırasında verilen sözler ile bağdaştırılmıştır. Hatırlanacağı üzere Macron, 24 Nisan 2017’de seçim kampanyası çerçevesinde Ermeni iddialarına olan desteğini sürdüreceğini belirtmiştir.[4] Seçim kampanyasının üzerinden neredeyse bir yıl geçtikten sonra, Macron’un soykırımı inkâr suçunu tekrar gündeme getireceğini açıklaması, Ermeni basını tarafından, seçim vaatlerinin yerine getirilmeye başlanması şeklinde yorumlanmıştır. Ancak, Fransa Anayasa Mahkemesi’nin, Perinçek kararının da etkisi ile 27 Ocak 2017’de aldığı, “bazı suçların reddinin suç sayılmasına” yönelik karar, açık bir şekilde soykırım iddialarını reddetmeyi bir suç sayan hukuki düzenlemelerin Anayasaya aykırı olduğunu ortaya koymaktadır. Anayasa Mahkemesi, tarihi tartışmalarla kararlaştırılması gereken olayların yasallaştırılmasının belirsizliğe neden olduğunu ve ifade özgürlüğüne gereksiz ve orantısız bir saldırı olduğunu söylemektedir.[5] Türkiye-Fransa ilişkileri açısından oldukça önemli bir gelişme olan bu kararın üzerinden bir yıl geçmeden, Macron’un bu konuyu tekrar parlamentoya taşıyacağını söylemesi, ancak Türkiye’ye yönelik suçlamalarda bulunulması taleplerini de reddetmesi, konuşmasının ardında başka bir amaç olduğuna işaret etmektedir.

Macron konuşmasında 1915 olaylarını, daha önce pek çok kez kullanılan ve artık basmakalıp bir söylem haline gelen “20. yüzyılın ilk soykırımı” olarak adlandırmıştır.[6] Fakat Macron’un, bu sözleri söylerken, Alman İmparatorluğu’nun 1904-1908 yılları arasında Namibya’da Hererolar ve Namalar’a yönelik katliamlarını göz ardı ettiği görülmektedir.

Namibya Olayları daha önce, Haziran 2016’da Almanya’nın 1915 olaylarını soykırım olarak niteleyen parlamento kararını alması ile de gündeme gelmiştir. 1904-1908 yılları arasında Namibya da 90.000 kişinin hayatını kaybettiği bu katliamların, soykırım olarak nitelendirilmesi yönündeki tartışmalar alevlenmiştir. Berlin, resmi olarak bu iddialara bir cevap verememekle birlikte, iddiaları yalnızca teknik yönden reddedebilmiştir. Almanya’nın savına göre soykırım tanımlaması yapılması için 1948 Soykırım Sözleşmesinin geriye işletilmesi gerekmektedir.[7] Bunun haricinde Alman yetkililer tarafından bilinçli bir şekilde katliam yapıldığı ve emir verildiği konusuna herhangi bir yalanlama getirilmemiştir. Hatta, 2004 yılında, Alman İşbirliği ve Kalkınma Bakanı olan Wieczorek-Zeul Namibya ziyareti sırasında, Alman İmparatorluğunun Namibya olaylarındaki sorumluluğunu dile getirerek, kişisel olarak “af” dilemiştir. Katliamların bugünkü literatürde soykırım suçu olarak adlandırılabileceğini ifade eden Wieczorek-Zeul’un beyanı dikkate alındığında, “20. Yüzyılın ilk soykırımı” şeklindeki bir ifade ancak Namibya Olaylarına atıfla söylendiğinde anlamlı bir görünmektedir. Oysa 1915 Olaylarının soykırım olarak adlandırılabilmesi için hem maddi hem de manevi unsurlarda eksiklikler bulunduğu ortadadır.[8] Bu nedenle, Fransa Cumhurbaşkanı "20. Yüzyılın ilk soykırımı” ifadesini kullanırken aslında Almanya’nın kabul etmek istemediği bu karanlık tarihe bir atıfta bulunmaktadır.