IRKÇILIK BU SEFER UKRAYNA-RUSYA SAVAŞINDA ÇİRKİN YÜZÜNÜ GÖSTERDİ
Analiz No : 2022 / 3
01.03.2022
16 dk okuma

Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Donesk ve Luhansk’ı tanıdığını açıkladığı uzun konuşmasının ardından başlayan askeri harekatın altıncı günündeyiz. Çok sayıda Ukraynalı’nın yanı sıra Rus askerlerinin öldüğü haberlerinin geldiği Ukrayna’daki gelişmeler hem bölgesel hem de küresel olarak büyük yankı bulmuştur. Vatanlarını  terk etmek zorunda kalan Ukraynalılar’ın durumu günlerdir televizyonlara ve sosyal medya mecralarına yansımaktadır. Batının uluslararası medya organlarının bölgedeki muhabirlerinin ırkçı söylemleri de dikkat çekmektedir. Bu söylemler, kaynağını Batı’nın özellikle de Avrupa Birliği’nin (AB) zihin yapısından almaktadır. Yayınlarda kullanılan ifadeler ırkçılığın ve din ayrımcılığının açık göstergesini oluşturmaktadır. 

AB, yeni bir sığınmacı kabul kararı üzerinde çalışmaktadır. Bu karar için önlerinde çok engel olsa da çifte standartlı bir yaklaşımla hareket ettikleri görülmektedir. Yeni bir sığınmacı kararı için hazırlıklarını başlatan AB, Ukrayna’dan AB’ye sığınan kişilerin çoğunun biyometrik pasaport sahibi olduğu için AB ülkelerinde ilk aşamada vizesiz 90 gün kalabilecekleri açıklanmıştır. AB ayrıca, evlerini terk etmek zorunda kalan Ukraynalılara AB sınırları içerisinde üç yıla kadar oturum ve çalışma izni verme hazırlıkları yapmaktadır. AB yetkilileri, gelmek isteyecek daha çok kişi olduğunu ve buna hazırlıklı olmaları gerektiğini söylemiş, AB’nin bu kişileri memnuniyetle karşılaması gerektiğini vurgulamıştır[1]. Bununla beraber, Rusya’nın işgalinden kaçmak isteyen Afrikalı öğrencilerin Ukrayna – Polonya sınırında ayrımcılığa maruz kaldıkları, “önce Ukraynalıların geçmesi”nin sağlandığı da basına yansıyan bir diğer önemli gelişmedir[2]. Binlerce Afrikalı öğrenci, tıp ve diğer teknik alanları uygun fiyatlarla okumak için Ukrayna’da yaşamaktadır. Ukrayna’da mahsur kalan Afrikalı öğrencinin kaçış yollarının koordine edilmesine yardım eden Korrine Sky, Insider’a bazılarının sınıra giden otobüslere binmekte zorlandıklarını söylemiştir. Sky, “Bazı insanlar otobüse binmek için gittiler, ancak siyahların otobüslere binmesine izin vermiyorlar. Ukraynalılara öncelik veriyorlar.” demiştir. Ukrayna – Polonya sınırına ulaşan bir Afrikalı öğrenci Twitter’da Ukrayna polisi ve ordusunun Afrikalıların geçmesine izin vermeyi reddettiğini yazmıştır. Yetkililerin kendilerini “ateş etmekle tehdit ettiğini” gösteren bir video da paylaşmıştır. 

Ukrayna – Polonya sınırında siyahilerin yaşadıkları “iddia” olarak yayınlamış olsa da, ana akım medya kuruluşlarının bu iddiaları güçlendiren sözcük seçimleri ise tesadüf değildir. Bunlara örnekler: 

  1. BBC (Birleşik Krallık) – “Benim için çok duygusal çünkü mavi gözlü ve sarı saçlı Avrupalıların öldürüldüğünü görüyorum” – Ukrayna Başsavcı Yardımcısı David Sakvarelidze[3]
  2. CBS News (ABD) – “Burası Irak ya da Afganistan değil... Bu nispeten medeni, nispeten Avrupa şehri” – CBSmuhabiri Charlie D’Agata[4]
  3. Al Jazeera (Katar) – “İlginç olan onlara, giyim tarzlarına bakmak. Bunlar müreffeh, orta sınıf insanlar. Bunlar açıkça Orta Doğu’dan ya da Kuzey Afrika’dan kaçmaya çalışan mülteciler değiller. Onlar, komşunuz olabilecek herhangi bir Avrupalı aileye benziyorlar.”[5]
  4. BFM TV (Fransa) – “21. yüzyıldayız, bir Avrupa şehrindeyiz ve sanki Irak’ta veya Afganistan’daymışız gibi füze atışı yapılıyor, hayal edebiliyor musunuz!?”[6]
  5. The Daily Telegraph (Birleşik Krallık) – “Bu sefer savaş yanlış çünkü insanlar bize benziyor ve Instagram ve Netflix hesapları var. Artık fakir, uzak bir ülkede değil.” – Daniel Hannan[7]
  6. ITV (Birleşik Krallık) – “Düşünülmez olan oldu... Bu gelişmekte olan bir üçüncü dünya ülkesi değil, burası Avrupa!”[8]
  7. BFM TV (Fransa) – “Önemli bir soru. Burada kaçan Suriyelilerden bahsetmiyoruz... Avrupalılardan bahsediyoruz.”[9]

Benzeri yayınlar çoğaltılabilir. Bu söylemler sadece Orta Doğu’dan ya da Afrika’dan gelen sığınmacıları değil, Ukraynalı sığınmacıları da küçümsemektedir. “Nispeten medeni” oldukları söylenerek, “yeteri kadar medeni” olmadıkları da söylenmektedir.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna’nın AB’nin bir parçası olduğunu söylemiştir. Ukrayna’nın kendilerinden biri olduğunu ve Ukrayna’yı AB’de görmek istediklerini söylemiştir[10]. Von der Leyen, Ukraynalıların AB değerlerini ve ilkelerini savunduğunu, bu sebeple de ihtiyaç duydukları her desteğin de kendilerine sağlanacağını ifade etmiştir. Öte yandan, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması üzerine Avrupa’daki Rus öğrencilerin okullarından atıldığına dair haberler de yankı bulmaktadır[11]. Bu gelişmeler, AB’nin muhakeme etme vasıflarının ortadan kalktığını göstermektedir. Ayrıca bugün dünya, AB’nin ortak hareket edemediği için mantıktan ve adaletten uzak hantal davranışlarına şahitlik etmektedir.

Avrupa Birliği’nin komşuluk politikasına göz attığımız zaman ise başka bir çifte standart görüyoruz. “Türkiye’nin AB’nin üye devletlerden biri olması durumunda, İran ve Irak AB ile kara sınırına sahip olacaktır. Bununla birlikte, şu an için AB Komşu Ülkeler Politikası (İng. European Neighbourhood Policy, ENP), AB üyeleri ve aday ülkeler ile ortak sınırı paylaşan ülkeleri kapsamaktadır. Türkiye’nin sınır komşuları söz konusu olduğunda, ENP yalnız Avrupa idealini paylaşan, reformlarını Avrupa modeline dayandıran ve ortak bölgesel kimliğe sahip olan ve ayrıca, Gürcistan örneğinde olduğu gibi Bulgaristan ve Romanya ile deniz sınırı olan Güney Kafkasya ülkelerini (Gürcistan-Azerbaycan-Ermenistan) kapsamaktadır. Gelecekte AB’ye komşu olacak ülkelerin (İran ve Irak kastedilmektedir) durumları henüz değerlendirilmemiş bulunmaktadır.”[12] 2007 yılında TÜSİAD tarafından yayınlanmış bir makaleden alınmış bu kısa paragrafta İran ve Irak ile anlatılmak istenen, AB’nin açık bir şekilde terör örgütlerine kapı komşusu olmak istemediğini ortaya koymaktadır. 2007’den günümüze bölgenin durumu daha da karmaşık hale gelmiştir. Bugün, AB’nin komşu olmak istemediği ülkeler arasında Suriye de yerini almıştır. Bilhassa Suriye iç savaşından sonra Türkiye’nin zor durumdaki Suriyeli sığınmacılara sınır kapılarını açması AB’yi Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecini daha da çetrefilli hale getirmiştir. Bugün, aynı AB, sıcak savaşa kapı komşusu olmayı tercih edebileceğinin sinyallerini vermiştir. Nitekim 28 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna, AB üyeliği için resmen başvurmuştur. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Ukrayna’nın Rus güçlerinin işgaline karşı kendini savunduğu bir dönemde AB’nin Ukrayna’nın üyeliği konusunda özel bir süreç ile karar vermesi talebinde bulunmuştur[13].

AB, sadece kendi sınırlarından içeri girmesin diye 3+3 milyar avro olarak planlanan fonun tamamı projelere bağlanmış, 4,3 milyar avroluk kısmı Türkiye’ye ödenmiştir. Söz konusu fonun yer aldığı anlaşmada Türk vatandaşları için vize muafiyeti, AB’ye üyelik ve Gümrük Birliği’nin genişletilmesi konusu da görüşülmüş ve gerçekleşmemişti[14]. Bununla beraber bugün Rusya’nın Ukrayna toprak bütünlüğünü bozmak için düzenlediği saldırılara cevaben Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Alman ordusuna verilen mali desteğin artırılacağını açıklamıştır. Federal Parlamento’da 27 Şubat 2022 tarihinde düzenlenen olağanüstü oturumda, 2022 bütçesinde yalnız bir defaya mahsus olarak savunma harcamaları için 100 milyar avroluk ek fon ayıracaklarını söylemiştir[15]. Ayrıca, bu tarihten itibaren her yıl gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 2’sinden fazlası ile savunma yapacaklarını da açıklamıştır. Yeni nesil savaş uçakları ve tankları Avrupalı müttefikleri özellikle de Fransa ile birlikte üretmenin önemli olduğunu belirten Scholz, bunların öncelikli projeler olduğunun altını çizmiştir. Buradan anlaşılacağı gibi, Avrupa Birliği için savaş hazırlıklarına yatırım yapmak, insani yardım yapmaya evladır. Üstelik böyle büyük bir meblağı savaş hazırlığı kararı için birkaç gün içerisinde verecek kadar heveslidir. Buna karşılık, AB, kendi sınırları dışındakiler “nispeten medeni” ve “kendi dinlerinden” değilse güçleri yettiği halde yardım etmedikleri için herhangi bir rahatsızlık da duymamakta, savunma sanayiine ayırdıkları bütçenin yüzde 6’sını bile uygun görmeyecek kadar da insani değerleri törpülenmeye muhtaç bir din birliği niteliği kazanmaktadır.

Yunanistan’ın, Batılı yayın organlarının adlandırdığı gibi “daha az medeni” sığınmacıları denizde boğma girişimlerine sessiz kalan AB, şimdi “nispeten medeni” bulduğu sığınmacılara kapılarını ardına kadar açmaktadır. Son verilere göre 500 bini aşkın kişi Ukrayna’dan ayrılıp, Macaristan, Slovakya, Romanya ve Polonya’ya sığınmıştır. Avrupa Komisyonunun kriz yönetiminden sorumlu üyesi Jenaz Lenarcic, bu sayısının birkaç milyonu bulabileceği açıklanmıştır. Gelebilecek çok daha fazla kişi için hazırlıklı olmaları gerektiğini söylemiştir[16].

AB ayrımcılığını yalnız ten rengi değil, din üzerinden de yapmaktadır. Bugün Ukrayna’nın AB’nin bir parçası olduğunu söyleyen Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, sıcak çatışmaların yaşandığı Rusya’nın hemen yanı başını sınır olarak ifade etmekten çekinmese de “Batı Balkanlar” ifadesi ile Türkiye’yi AB’den daha uzak bir noktada görmeye devam etmektedir. “Batı Balkanlar” ifadesi kendi başına yanlış bir ifadedir. Türkiye, Balkanların bir parçasıdır, Balkan coğrafyasına aittir. Türkiye’nin AB üyesi olmasını engellemenin başka bir ifade şekli olan “Batı Balkanlar”, bilhassa Yunanistan’ın AB üyeliğini takiben (1981), Bulgaristan ve Romanya’nın da AB üyeliklerinin gerçekleşmesiyle AB yetkililerince sıklıkla kullanılmaktadır. AVİM olarak, Batı Balkanlar ifadesinin Türkiye’yi Avrupa’dan hatta Balkanlardan uzaklaştırmak için kullanıldığı kanısındayız. Bu gözlem boşa değildir. Nitekim AB'nin 29 Mayıs 2019 tarihli “Batı Balkanlar ve Türkiye’de Reformlar: Yıllık Değerlendirmeler ve Öneriler” başlıklı raporunda, dönemin Dış İşleri ve Güvenlik Politikasından Sorumlu Yüksek Temsilci / Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Federica Mogherini, “Batı Balkanlar”ın Avrupa demek olduğunu, gelecekte ise daha güçlü bir AB için, AB’nin parçası olacağını söylemiştir[17]. Diğer bir deyişle, rapordaki ifade şu anlama gelmektedir; Yunanistan 1981’de AB’ye üye olduktan sonra geri kalan Balkan ülkeleri, (Slovenya, Hırvatistan, Eski Yugoslavya, Arnavutluk, Romanya ve Bulgaristan dışında kalan kısım) yani Türkiye Doğu Balkan’dır. “Batı Balkanlar” denildiği zaman akıllara Türkiye gelmemelidir. Oysa Türkiye Balkanların ve Avrupa’nın ayrılmaz bir parçasıdır. Coğrafi gerçekler Avrupa Birliği’nin beğenmesi ya da beğenmemesine bağlı olarak değişiklik gösteremez[18].

Bugün, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin arkasındaki gerekçe Batı’nın tutumudur. Bu işgalle ve sığınmacı akınıyla görülmüştür ki, AB çifte standart uygulama yeteneklerinden hiçbir şey kaybetmemiştir. AB için söylenecek bir başka şey ise insani yardım konusudur. Orta Doğu ve Afrika’ya yönelik ayrımcılığı bir yana, Türkiye’yi tampon bölge olarak kullanıp, sığınmacıların AB’ye geçişini engellemek için ayırdığı fon ile olası bir savaşa ayırdığı fon arasında uçurumlar vardır. Bir anda 100 milyar avronun yalnız Almanya tarafından savunmaya harcanacağını düşünürsek, ayrımcılığının yanında savaş için avuçları kaşınan bir başka bir AB ile de bu kritik günlerde tanışmış olduk.

 

*Fotoğraflar: "Birçok Afrikalı öğrenci Al Jazeera'ya trenlere binmelerinin engellediğini belirttiler" [Bernat Armangue/AP] - https://www.aljazeera.com/news/2022/3/1/au-disturbed-by-reports-africans-stopped-from-escaping-ukraine

 

[1] “AB, Ukrayna’dan 4 Milyon Kişinin Başka Ülkelere Sığınabileceğini Tahmin Ediyor,” aa.com.tr, 28 Şubat 2022, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-ukraynadan-4-milyon-kisinin-baska-ulkelere-siginabilecegini-tahmin-ediyor/2517313.

[2] “African students fleeing the Russian invasion say they have been prevented from crossing to Poland due to a 'Ukrainians first' policy,” businessinsider.com, 28 Şubat 2022, https://www.businessinsider.com/african-students-ukrainians-first-policy-preventing-them-leaving-war-zone-2022-2.

[3] “The BBC - “It’s very emotional for me because I see European people with blue eyes and blonde hair being killed” - Ukraine’s Deputy Chief Prosecutor, David Sakvarelidze,” Twitter.com, 27 Şubat 2022, https://twitter.com/AlanRMacLeod/status/1497974245737050120?s=20&t=fbm8IJbn8xK6MddnpXHZ9w.

[4] “CBS News, ‘This isn't Iraq or Afghanistan...This is a relatively civilized, relatively European city’ - CBS foreign correspondent Charlie D’Agata,” Twitter.com, 27 Şubat 2022, https://twitter.com/AlanRMacLeod/status/1497974911566061571?s=20&t=fbm8IJbn8xK6MddnpXHZ9w.

[5] “Al-Jazeera ‘What's compelling is looking at them, the way they are dressed. These are prosperous, middle-class people. These are not obviously refugees trying to get away from the Middle East...or North Africa. They look like any European family that you'd live next door to.’” Twitter.com, 27 Şubat 2022, https://twitter.com/AlanRMacLeod/status/1497976546170216448?s=20&t=fbm8IJbn8xK6MddnpXHZ9w.

[6] “BFM TV (France) ‘We are in the 21st century, we are in a European city and we have cruise missile fire as though we were in Iraq or Afghanistan, can you imagine!?’, ” Twitter.com, 27 Şubat 2022, https://twitter.com/AlanRMacLeod/status/1497977015663796229?s=20&t=fbm8IJbn8xK6MddnpXHZ9w.

[7] “The Daily Telegraph ‘This time, war is wrong because the people look like us and have Instagram and Netflix accounts. It's not in a poor, remote country any more.’ - Daniel Hannan,” Twitter.com, 27 Şubat 2022, https://twitter.com/AlanRMacLeod/status/1497979340381990912?s=20&t=fbm8IJbn8xK6MddnpXHZ9w.

[8] “ITV (UK) ‘The unthinkable has happened...This is not a developing, third world nation; this is Europe!’,” Twitter.com, 27 Şubat 2022, https://twitter.com/AlanRMacLeod/status/1497981855764824065?s=20&t=fbm8IJbn8xK6MddnpXHZ9w.

[9] “BFM TV (France) (again) ‘It's an important question. We’re not talking here about Syrians fleeing...We're talking about Europeans.’,” Twitter.com, 27 Şubat 2022, https://twitter.com/AlanRMacLeod/status/1497984372414156800?s=20&t=fbm8IJbn8xK6MddnpXHZ9w.

[10] “Avrupa Komisyonu Başkanı Leyen: Ukrayna Bizden Biri, AB’de görmek istiyoruz,” euronews.com, 27 Şubat 2022, https://tr.euronews.com/2022/02/27/avrupa-komisyonu-baskan-leyen-ukrayna-bizden-biri-ab-de-gormek-istiyoruz.

[11] “Russian Students Being expelled from European Universities Due to Situation in Ukraine,” fastmailnews.com, 28 Şubat 2022, https://www.fastmailnews.com/page/detailnews/russian-students-being-expelled-from-european-universities-due-to-situation-in-ukraine/89942.

[12] “Avrupa Birliği’ne Katılım Sürecinde Türkiye’nin Komşu ve Çevre Ülkeler Politikası,” mfa.gov.tr, 28 Şubat 2022, https://www.mfa.gov.tr/_avrupa-birligi_ne-katilim-surecinde-turkiye_nin-komsu-ve-cevre-ulkeler-politikasi_-.tr.mfa.

[14] “Avrupa Birliği’nin Suriyeliler için Türkiye’ye Ödediği Para,” multeciler.org.tr, 28 Şubat 2022,  https://multeciler.org.tr/avrupa-birliginin-suriyeliler-icin-turkiyeye-odedigi-para/.

[15] “Alman Ordusu için 100 Milyar Euroluk Fon,” dw.de, 28 Şubat 2022, https://www.dw.com/tr/alman-ordusu-için-100-milyar-euroluk-ek-fon/a-60934072.

[16] “AB, Ukrayna’dan 4 Milyon Kişinin Başka Ülkelere Sığınabileceğini Tahmin Ediyor,” aa.com.trhttps://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-ukraynadan-4-milyon-kisinin-baska-ulkelere-siginabilecegini-tahmin-ediyor/2517313.

[17] “Reforms in the Western Balkans and Turkey: annual assessments a recommendations, European Neighbourhood Policy And Enlargement Negotiations,” 29 Mayıs 2019, https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/news_corner/news/reforms-western-balkans-and-turkey-annual-assessments-and-recommendations_en.

[18] Hazel Çağan Elbir, “Brexit'in Türkiye – AB İlişkileri Konusunda Düşündürdükleri,” avim.org.tr, 16 Aralık 2019, https://avim.org.tr/tr/Analiz/BREXIT-IN-TURKIYE-AB-ILISKILERI-KONUSUNDA-DUSUNDURDUKLERI.


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten