11 Ocak 2022 tarihinde, Avrupa Parlamentosu (AP) Başkanı David Sassoli bağışıklık sistemindeki rahatsızlık nedeniyle 65 yaşında hayatını kaybetmiştir. David Sassoli, İtalya’da ve Avrupa Birliği (AB) bünyesinde görevde bulunduğu süre boyunca AB değerlerine sıkı sıkıya bağlı bir gazeteci ve siyasetçi olarak anılmaktadır[1]. Bu üzücü gelişme sonrasında Avrupa Parlamentosu yeni başkanını seçmek üzere bir araya gelmiştir. Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu’nda düzenlenen oturumda 3 kadın aday AP Başkanlığı için yarışmıştır. AP’nin en büyük grubu olan Avrupa Halk Partisi’nin (İng. European People’s Party – EPP) adayı Roberta Metsola, Yeşiller’in adayı Alice Kuhnke ve radikal sol adayı Sira Rego başkanlık için yarışan isimlerdir.

Avrupa Parlamentosu Başkanı David Sassoli’nin vefatı sonrasında, yerine Maltalı bir isim olan Roberta Metsola seçilmiştir. Metsola, AP’nin üçüncü kadın başkanı olarak görevine başlamıştır. AP’nin kadın başkanları olması memnuniyetle karşılanmaktadır. 

Roberta Metsola, daha önceki iki kadın AP Başkanı gibi hukuk fakültesi mezunudur. Diplomasını Bruges Avrupa Koleji ve Hukuk Fakültesi’nden almıştır. Kariyeri boyunca Avrupa hukuku, sivil özgürlükler ve yolsuzluklar konuları üzerine çalışmıştır. Sivil özgürlükler üzerine çalışması özellikle dikkat çekmektedir[2]. Çünkü yeni AP Başkanı Metsola kürtaj karşıtlığı ile bilinmektedir. Avrupa’daki en hassas insan hakları konularından biri kürtaj hakkına sahip olmaktır. 

Özellikle AP tarafından son derece hassas bir konu olarak algılanan kürtaj konusunda, Roberta Metsola, 2015 yılında, Katolik olduğunu vurgulayarak aleyhte oy kullanmıştır[3]. Yapılan eleştirilerde, bugün dünyada önemli bir tartışma konusu olan liberalliğin simgesi haline gelen kürtaj konusunda bu kadar olumsuz, katı görüşü olan ama insan hakları üzerine çalışan hukukçu bir parlamenterin seçilmesinin Avrupa bakımından verdiği mesaj önem taşımaktadır. Hatırlanacağı üzere, 1979-1982 yılları arasında Avrupa Parlamentosu Başkanı olarak seçilmiş Simone Veil’in kürtajın serbest hale getirilmesi mücadelesine verdiği katkı liberal AB değerlerine hizmet etmiştir. Bu bağlamda Metsola’nın AP Başkanlığına seçilmesi tartışmaların yaşanmasına neden olmuştur. COVID-19 pandemisiyle, yeniden gündeme gelen bir gelişme olarak, kürtajın Polonya’daki kadın hareketleri üzerindeki etkilerinin nasıl olabileceği düşünülmelidir. Polonya’da kürtaj yasası taslağının 28 Ocak 2021 tarihinde yürürlüğe girmesi üzerine tartışmalar artmıştır. Buna göre, ülkede bundan sonra kürtaja sadece tecavüz ve ensest ilişki ya da hamileliğin annenin hayatını riske soktuğu durumlarda izin verilecektir[4]. Aslında Polonya’da kürtaj 1956’da yasal hale getirilmiştir. Kısa süre içinde yaygın olarak kullanılan bir hizmet haline gelmiştir. Ancak sosyalizmin çöküşünden sonra Polonya, bazı istisnalar dışında 1993 yılında kürtajı yasadışı hale getiren yeni bir kürtaj yasası çıkarmıştır[5].

Avrupa’da durum böyleyken, Türkiye’de kürtaj için yasal süre 10 haftadan öncesi için belirlenmiştir[6]. Dolayısıyla Türkiye’de kürtaj yasaldır. 1983 yılında yürürlüğe giren 2827 No’lu Nüfus Planlaması Yasası, Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana uygulanan kürtaj üzerindeki yasal kısıtlamayı kaldırmıştır[7]. Türkiye’de kürtaj yasal olmasına rağmen, Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Merkezi tarafından yapılan araştırmaya göre, kadın doğum bölümleri bulunan 431 devlet hastanesinden %7,8’i isteğe bağlı kürtaj hizmeti verirken %78’i tıbbi zorunluluklarda bu hizmeti vermektedir. Devlet hastanelerinden %11,8’i kadın doğum bölümleri bulunmasına rağmen kürtaj hizmeti vermediklerini belirtmiştir. İletişime geçilen 431 hastanelerden %1,4’ü ise konu ile ilgili bilgi vermemiştir.

Genel olarak kürtaj AB için çok tartışılan bir konu olmasına rağmen, kişisel olarak kürtaja karşı bir AP Başkanı liberal AB değerleri ile bağdaşmamaktadır. İnsan haklarından bahsedildiğinde kürtaj da bu kategoride yerini almaktadır. Elbette herhangi bir sağlık sorununun gözlemlenmediği bir gebelikte ceninin sağlıklı bir birey olarak dünyaya gelme olasılığının sona erdirilmesi en temel insan hakkı olan yaşam hakkının ihlali gibi görünse de gebelik durumunda yaşamı tümüyle değişecek olan kadının da kendi hayatı üzerinde söz söyleme hakkına sahip olduğu gerçeği tartışmanın diğer bir boyutudur[8]. AP’nin yeni başkanına “hoş geldin” diyoruz, ama maalesef görüyoruz ki Avrupa değerleri yine din temeline oturtulmakta ve din Avrupa parlamentosunu önemli bir öğesi haline gelmektedir. Yeni AP Başkanı Roberta Metsola’nın seçilmesinin ne ölçüde doğru olduğunu zaman gösterecektir ama bu seçim bizim için kuşkulu bir başlangıçtır.