Houri Berberian’ın yakın zamanda yayınlanan “Roving Revolutionaries: Armenians and the Connected Revolutions in the Russian, Iranian, and Ottoman Worlds” (Seyyar Devrimciler: Ermeniler ve Rus, İran ve Osmanlı Dünyasındaki Devrimler) başlıklı kitabı Taşnaksutyun Partisinin tarihine ve geleneklerine iyice yerleşmiş olan terör ve şiddete mesafe koymaktaki başarısızlığını ve isteksizliğini bir kez daha ortaya koymaktadır.

Berberian kitabının “teşekkür” kısmında Taşnaksutyun Partisinin arşivlerine erişim izni almasında çok etkili olan Viken Hovsepian’a olan minnetini ifade etmektedir. Bu ifade günümüzde en etkili Taşnak liderlerinden biri olan Viken Hovsepian’ın aynı zamanda Amerika’nın Boston şehrinde bulunan Taşnak Arşivlerini de kontrol ettiğini ortaya koymaktadır. Hovepian gibi tartışmalı bir figürün kontrol ettiği arşivlerin Taşnak Partisi üzerinde çalışmalardaki genel algıyı kontrol etme çabasıyla tarafsız tüm akademisyenlere kapalı olması bu bakımdan hiç de şaşırtıcı olmamalıdır.

Burada asıl dikkati çeken Taşnak Partisinin bu tür görevler için Viken Hovsepian gibi mahkûm edilmiş bir teröristten başkasını yetkilendirmemiş olmasıdır. Hovsepian Amerika’daki bir Türk diplomatının ofisinin bombalamak için plan ve hazırlık yapan ancak bu eylemini gerçekleştiremeden güvenlik güçleri tarafından yakalanan “üç Ermeni teröristten” biridir ve 1985 yılıda Los Angeles’taki bir federal mahkeme tarafından 6 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. Federal Savcı Robert C. Bonner Amerika’nın “terörist faaliyetlere karşı müsamahakâr olmadığını” göstermek için tutuklu bulunan üç Ermeni’nin “en 25 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılmaları için ısrarcı olmuş” ise de Los Angeles yargıcı Mariana R. Pfaelzer tutukluları 4 ila 6 yıl arasında değişen hapis cezalarına çarptırmıştır.[1]

Bu olayın da çok açık bir şekilde ortaya koyduğu gibi Taşnaksutyun aksi yöndeki samimiyetsiz ve ikna edici olmayan beyanatlarına rağmen terör ve şiddet hakkındaki tutumu değiştirmemiştir. Bir Ermeni yazarın uzun zaman önce partiye yönelik şu tenkitleri günümüzde de hala geçerliliğini korumaktadır: “Taşnaksutyun bir örgüt olarak o kadar yozlaşmıştır ki ancak İtalyan Mafyası ile ve Amerika’nın gangsterleriyle mukayese edilebilir… Taşnaksutyun’un elleri herkese kalkmış, komploları ve işledikleri suçlar bütün temiz Ermenilerin vicdanını kanatmış ve halkımızı dünya karşısında küçük düşürmüştür.”[2]