1915 tehcirinden sonra Ermenilerin geride bıraktıkları mallara, bir süre sonra, “emvâl-i metruke” (terk edilmiş mallar) denmiş bunlardan bazıları devlet hizmetinde kullanılmış veya özel kişilerin kullanımına verilmişti. Birinci Dünya Savaşı biter bitmez, Müttefiklerin talebi üzerine Osmanlı Hükümeti geri dönen Ermenilere veya onların mirasçılarına bu malları iade etmişti. Lozan Antlaşmasında da, Ermeni sözcüğü kullanılmadan, geri dönen kişilere mallarının iade edileceği belirtilmektedir. Birçok kişinin bu çerçevede mallarını almış olduğu ancak bazı taleplerin de, zaman aşımı nedeniyle yerine getirilemediği anlaşılmaktadır. Kısaca şu anda tehcir edilen Ermenilerin mallarının onların mirasçılarına geri verilmesi mevcut mevzuata göre mümkün değildir.
Kişilerin özellikle savaş koşulları altında bir ülkeyi terk etmeleri halinde mallarını geri alamamaları sık rastlanan bir durumdur. 1878–79 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi), Balkan Savaşları ve Kurtuluş Savaşı sırasında ve sonrasında Osmanlı İmparatorluğuna veya Türkiye Cumhuriyetine sığınan Türklerin, doğdukları yerlerde bıraktıkları malları geri almaları, bir kaç istisna dışında, mümkün olamamıştır. Türkiye Cumhuriyeti bu ülkelerle on yıllar süren ve “emlâk” sıfatı verilen müzakereler yapmış, bunların bazılarında, iki tarafın birbirinden olan taleplerini eşit addedilmek suretiyle sonuçlara ulaşılmış diğerlerinde ise bir ilerleme kaydedilmemiştir.
Tehcir edilen Ermenilerin geri almadıkları mallar konusu Ermeni talepleri arasında en ütopik olan Türkiye’nin Ermenistan’a toprak vermesi ve tazminat ödemesi yanında, zaman zaman diaspora Ermenileri tarafından dile getirilmiştir. Protokollerin akamete uğramasından sonra da Ermenistan yetkilileri de, nadiren de olsa, mallar konusuna değinmişlerdir. Ancak şimdiye kadar bu konuda, Türkiye’de birkaç kez dava açma girişimi hariç, hukuk yoluna gidilmemişti.
9 Temmuz 2010 tarihinde Los Angeles’te Türkiye Cumhuriyeti ile ayrıca resmi banka oldukları ileri sürülerek Ziraat Bankası ve Merkez Bankası aleyhine Garbis Davuyan ve Hrayır Turabian adında iki Ermeni tehcir sırasında dedelerinin el konan malları ve banka hesaplarındaki paralar için kendilerine tazminat ödenmesini öngören bir dava açmışlardır. Adı geçenlerin avukatlarından Brian Kabateck açtıkları bu dava için ABD hukukunda “class action suit” denen ve Türkçeye “kolektif dava” veya “toplu dava” olarak çevrilebilecek olan bir statüsü tanınmasını istediklerini belirtmiştir. Bu hukuki deyim az sayıda kişi adına açılan bir davanın aynı durumda olan tüm kişiler için de açılmış sayılacağını ifade etmektedir. Diğer bir deyimle, mahkeme kolektif dava statüsünü kabul ederse, adı geçen iki Ermeni davayı kazandıkları takdirde, aynı durumda olan diğer Ermeniler, ayrıca dava açmadan, Türkiye’den talepte bulunabileceklerdir.
Aradan geçen altı aya yakın bir zamana rağmen bu davadaki tek gelişme dava dilekçesi iki bankaya tebliğ edilmiş olmasından ibarettir. Türkiye Cumhuriyetine usulüne uygun tebligat henüz yapılamamıştır.
Geçtiğimiz hafta bu konuda diğer bir gelişme yaşanmıştır. Haroutunyan, Mahdessiyan ve Bakalyan adını taşıyan üç Ermeni, 15 Aralık 2010 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti ile adı geçen iki Banka aleyhine dedelerinin sahip olduğu arazileri, Ermeni soykırımı sırasında çalmak, bunların gelirine el koymaktan dava açmışlar ve bu araziler ve gelirleri için tazminat istemişlerdir. Bu araziler arasında İncilik üssünün bulunduğu ve bunun için de 63 milyon dolar istendiği basın haberleri arasında yer almaktadır.
Gelecek yazımızda uluslar arası hukuka göre böyle bir dava açılamayacağını, bu hukuka aykırı olarak dava açıldığı takdirde alacağı kararların Türkiye’yi bağlamayacağını, esasen ABD ile Türkiye arasında “emlak” sorunlarını çözümleyen bir antlaşma olduğunu inceleyecek ve bunlara rağmen neden mallar konusunda, yaklaşık bir asırlık suskunluktan sonra, şimdi davalar açılmasının nedenlerini araştıracağız.
© 2009-2021 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
ABD KONGRESİNE SUNULAN YENİ “SOYKIRIM” TASARISI
Ömer Engin LÜTEM 24.05.2013 -
TATİLLERDEN SONRA ERMENİ SORUNU IV
Ömer Engin LÜTEM 07.09.2011 -
ERMENİ HUKUKÇULAR FORUMU VE TÜRKİYE
Ömer Engin LÜTEM 08.07.2013 -
TÜRKİYE’DEKİ HIRİSTİYANLARIN HAKLARI VE ABD KONGRESİ
Ömer Engin LÜTEM 19.06.2011 -
AVRUPA HALK PARTİSİNİN KARARI
Ömer Engin LÜTEM 05.03.2015
-
ŞEHİT DİPLOMATLARIMIZ: BOSTON FAHRİ BAŞKONSOLOSU ORHAN GÜNDÜZ (4 MAYIS 1982)
Hazel ÇAĞAN ELBİR 04.05.2023 -
YUNANİSTAN'IN DÜŞMANCA TUTUMUNA VE 1947 PARİS ANTLAŞMASI’NIN ASKERSİZLEŞTİRMEYE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN İHLALİNE KARŞI RUSYA'NIN TEPKİSİ
Teoman Ertuğrul TULUN 23.01.2023 -
TAŞNAK PARTİSİNİN PERİ MASALLARI
Ömer Engin LÜTEM 25.06.2014 -
ERMENİ SOYKIRIMI’NIN 100. YIL DÖNÜMÜ HAKKINDA PAN-ERMENİ DEKLARASYONU’NA DAİR BİR YORUM
Turgut Kerem TUNCEL 31.03.2015 -
DAĞLIK KARABAĞ’DA AB NEDEN TARAF TUTMAKTADIR?
Tutku DİLAVER 01.03.2021
-
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
"HARİCİYENİN YILDIZI ŞEHİT BÜYÜKELÇİ GALİP BALKAR" BAŞLIKLI KONFERANS