2 Mart 2012 tarihinde ABD Kolombiya Üniversitesi İnsan Hakları İncelemeleri Enstitüsü, bu Enstitü’de Barışın İnşası ve Haklar Programı Direktörü olan David. L. Phillips tarafından kaleme alınan “Diplomatik Tarih: Türkiye-Ermenistan Protokolleri” başlıklı uzun bir incelemesini (129 sayfa) internette yayımladı. Phillips geçmiş yıllarda Türkiye-Ermenistan ilişkileri ve Ermeni Sorunu konularında kendisinden hayli bahsettirmiş bir kişidir. ABD Dışişleri Bakanlığı’nın teşviki ile 2001 yılında bazı Türk ve Ermeni şahsiyetlerinden oluşan “Türk-Ermeni Uzlaşma Komisyonu’nu” kurmuş ve bu Komisyon’un 2004 yılında dağılana kadar başkanlığını (moderatörlüğünü) yapmıştır. Söz konusu Komisyon’un, vaktiyle önemli mevkiler işgal etmiş kişilerden oluşmakla beraber, resmi bir yönü yoktu; diğer bir deyimle üyeleri Türkiye veya Ermenistan hükümetlerini temsil etmiyorlardı. Bu Komisyon, Amerikalıların “Track Two” (İkinci Yol) denen, resmi olmayan kişi veya sivil toplum örgütlerinin bir araya gelerek bazı uluslararası sorunların çözümüne katkıda bulunmak veya kolaylaştırmak usulünün bir uygulamasıydı. “Track Two” görüşmelerinin, kültürel, bilimsel, sportif ve hatta ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi için yararlı sonuçlar verdiği görülmüştür. Ama ciddi siyasi görüş ayrılıklarının bulunduğu hallerde bu tür görüşmelerin olumlu bir sonuca ulaşması, diğer bir deyimle hükümetlerin başaramadığını yapması son derecede zordur. Nitekim Türk-Ermenistan Uzlaşma Komisyonu da bu süreci yaşamıştır. Söz konusu Komisyon’un sonunu getiren olay, Phillips’in önerisi üzerine, 1948 BM Soykırım Sözleşmesi’nin 1915 olaylarına uygulanıp uygulanmayacağının, özel bir hukuk kuruluşu olan ICTJ’e (Geçiş Hukuku Uluslararası Merkezi) sorulması olmuştur. Bu Merkez verdiği cevapta 1948 Sözleşmesi’nin geriye dönük uygulanamayacağını, bu nedenle de Türkiye’den tazminat ve toprak talep edilemeyeceğini bildirmiş öte yandan, kendisine sorulmamış bir konuya değinerek eğer BM Sözleşmesi geriye dönük olarak uygulansaydı 1915 olaylarının soykırım olacağını ileri sürmüştü. Bu cevap, aynı zamanda, Türkiye’nin Ermeni soykırım iddialarını tanıması karşılığında Ermenilere tazminat ödememesi ve toprak vermemesi gibi bir anlam da taşıdığından özellikle Komisyon’un Türk üyelerinin itirazını çekmişti. Diğer yandan, Komisyona üye vermeyen Taşnak Partisi, toprak taleplerini dikkate almayan bu cevaptan hiç memnun olmamış ve Alfred de Zayas adında bir hukukçuya 1948 Sözleşmesi’nin geriye dönük olarak uygulanacağına dair bir rapor yazdırmıştı. İki tarafta da memnuniyetsizlik uyandıran bu olaydan, haklı olarak, Phillips sorumlu tutulmuş ve Komisyon, başka üyelerle devam etme imkânını da bulamayınca, dağılmıştır. Komisyon’un görüşmeleri gizli idi. Phillips 2005 yılında Unsilencing the Past (Geçmişin Sessizliğini Bozmak veya Geçmişi İfşa Etmek) başlıklı bir kitap yazarak Komisyondaki görüşmeleri açıklamış ve bazı üyeleriyle hesaplaşmaya çalışmıştır. Bu arada, Başkan Bush’un 2005 ve 2006 yıllarında 24 Nisan mesajlarında ICTJ’ın hazırladığı raporun iki taraf arasında uzlaşmaya doğru kayda değer bir adım olduğunu belirtmiştir. Böylelikle Phillips aracılığı ile ortaya atılan “soykırımı tanıma karşılığında tazminat ödememe ve toprak vermeme” formülünün ABD Hükümetince de desteklendiği ve belki de ilham edildiği anlaşılmıştır. Gerek Türkiye ve gerek Ermenistan Hükümetleri ise kendi kontrollerinde olmayan “Track Two” faaliyetlerinden uzak durmayı yeğlemişlerdir. Devam edecek.
© 2009-2021 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
PERİNÇEK KARARININ YANKILARI - Ömer Engin LÜTEM
Ömer Engin LÜTEM 22.10.2015 -
OTTOVA’DAKİ ANIT
Ömer Engin LÜTEM 24.09.2012 -
FRANSIZ OKUL KİTAPLARI
Ömer Engin LÜTEM 02.09.2012 -
FRANSIZ SENATOSU KARARI
Ömer Engin LÜTEM 06.05.2011 -
SARKİSYAN LEFKOŞE VE ATİNA’DA
Ömer Engin LÜTEM 20.01.2011
-
TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI SEMERKANT ZİRVESİ
Gülperi GÜNGÖR 21.11.2022 -
FRANSA CUMHURBAŞKANI HOLLANDE’IN SİYASİ GAFLARI
Ali Murat TAŞKENT 21.02.2017 -
MEVCUT OTSA YÖNETİMİ TARAFINDAN KÖPRÜLÜ VE ADIVAR’A YÖNELİK BAŞLATILAN KARALAMA KAMPANYASI
AVİM 11.01.2021 -
ERMENİSTAN’IN YENİ HÜKÜMETİ
Ömer Engin LÜTEM 25.06.2012 -
AVRUPA’DA GEÇTİĞİMİZ HAFTA (11 EYLÜL – 17 EYLÜL 2017)
Hazel ÇAĞAN ELBİR 18.09.2017
-
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
"ERMENİ FOLKLORUNUN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ" BAŞLIKLI KONFERANS