Ermenistan ulusal arşivi başkanı bir ermeni haber ajansı ile yaptığı bir söyleşide, arşivlerde yeni bir çalışma yaptıklarını, bunun sonucu “ Osmanlı İmparatorluğunda ermeni soykırımı : sağ kalan şahitlerin anlattıkları “ başlıklı üç ciltlik bir kitabı yüzüncü yıl anmaları vesilesiyle yayınlanmak üzere tamamladıklarını belirtmiştir.

Ulusal arşiv başkanının anlattığına göre, Rus ordusuna mensup ermeni gönüllü birlikleri 1916-1917 yıllarında rus ordusunun işgal ettiği doğu Anadolu ‘da 1915 yılında ermeni nüfusun tehciri konusunda bir araştırma yapmış ve bölgede yaşamaya devam eden az sayıdaki ermenilerin görgü tanıklıklarını kayda geçirmiş. Şimdi gün ışığına çıkardıkları bu kayıtlara göre, köy köy dolaşılarak elde edilen bulgular bir soykırım cereyan ettiğini kanıtlamaktaymış.

Arşiv çalışması tarih bilimi için kuşkusuz çok önemlidir. Hatta tarihi olayların ortaya çıkarılmasının olmazsa olmazıdır. Bu itibarla ermeni ulusal arşivinde yapılacak bir çalışma önem taşımaktadır. Diğer taraftan arşiv çalışmasının bilimsel bir çalışma olduğu, siyasi ve sübjektif amaçlarla manipüle edilmediği hususunda inandırıcı olması da tartışmasız bir zorunluluktur. Ermenistan’ın bu noktada sicili parlak değildir. Bugüne kadar Ermenistan bilimsel gerçeklere dayandığını kanıtlamaya yanaşamadığı iddialarını siyasi düzeyde kabul ettirebilme çabası içinde olmuş ve siyasi bir oldu-bitti peşinde çaba harcamıştır.

Türkiye’nin önerisi ve talebi ise açıktır: türk ve ermeni arşivleri ve ermeni tehcirine ışık tutabilecek diğer arşivler türk, ermeni ve diğer bilim adamı, uzman tarihçilerin ortak araştırmasına açılsın. Bu şekilde tarihi olayların kazanacağı açıklık hem inandırıcı hem bağlayıcı olabilecektir. Aksi takdirde, Ermenistan Ulusal Arşivi müdürünün yaptırdığı çalışma ve bunun sonucu yayınlanacak kitap örneğinde olacağı gibi, tarihi gerçeklere değil, siyasi münazaraya alet olunmaktan öteye bir katkı sağlanamayacaktır.