PDF İndir :
Rusya devlet başkanı Vladimir Putin, 1999yılında elde ettiği devlet başkanlığı görevini, iki dönem yürüttükten sonra, anayasa gereği aynı kişinin üç kez üst üste aday olamaması sebebiyle 2008 yılında Medvedev’e bırakarak, başbakanlık koltuğuna oturmuştu. 2012 yılında yapılacak olan devlet başkanlığı seçimleri sonrasında Putin’in Medvedev’e bırakmış olduğu koltuğuna geri dönmesi bekleniyor. Ancak Medvedev ve Putin’in başkanlık yarışına girip girmeyeceği hala bir soru işareti. Nitekim taraflar bu konuda henüz kesin bir açıklamada bulunmadılar. Medvedev’in zaman zaman Putin’in politikalarını eleştirmesi, son olarak iki liderin yaklaşık bir hafta arayla devlet televizyonuna katılarak halkın sorularını yanıtladıkları programlarda, ülkede süren Hodorkovski davası hakkında yaptıkları yorumlardaki üslup farklılığı, iki lider arasındaki tandemin bozulup bozulmayacağı sorularını yeniden akıllara getirdi. Putin, Hodorkosvski davası ile ilgili yöneltilen bir soru üzerine, “Hırsızlar hapishanede olmalı” gibi net bir cevap verirken, benzer bir soruya Medvedev, liderlerin süren bir dava hakkında fikir beyan etmelerinin yanlış olduğunu dile getirdi. İki lider Rusya Federasyonu tarihinin en büyük oligark davasıyla, daha doğru bir ifadeyle, “operasyonuyla” ilgili farklı ifadeler kullanırken, Rusya’yı belki de başka bir Hodorkovski davası bekliyor. (Geçmişte Rusya'nın en zengin işadamı olan Hodorkovski, yolsuzluk suçlamalarıyla hapse atıldı ve bugün verilen mahkeme kararı ile cezası 2017 yılına kadar uzatıldı.)
Bu kez gündeme gelebilecek isim Aleksandr Yevgeneviç Lebedev.
Lebedev eski bir KGB görevlisi. Sovyetler Birliği döneminde özellikle İngiltere’de görev yapan Lebedev (1987-1991) 1992 yılında KGB’den ayrıldı. 1995 senesinde Rusya Ulusal Rezerv Bankası’nı satın alarak, Rusya’nın en büyük bankalarından biri haline getirdi. 2003 senesinde Moskova Belediye Başkanlığı’na aday oldu fakat %13’lük oy oranında kaldı. Aynı sene Rodina (Vatan) Partisi mensubu olarak DUMA’ya seçildi. Partinin tutucu yapısından dolayı bir süre Birleşik Rusya’ya (Putin’in partisi) katıldı. Rodina Partisi’nin bazı liberal partilerle işbirliğine girmesi sonrasında, Birleşik Rusya’dan ayrılarak Rodina’ya geri döndü ve 2007 yılına kadar DUMA’da bulundu.
Lebedev bir taraftan siyasetle uğraşırken bir taraftan da medyaya el atmaya başladı. 2006 yılında Rusya’nın muhalif gazetelerinden Novaya Gazeta’nın %49’luk hissesini Gorbaçov’la birlikte satın aldı. Putin’e en fazla muhalefet eden ve Çeçenistan’da yaşanan yasa dışı olayları ortaya çıkaran, ancak bir cinayete kurban giden gazeteci Anna Politikovskaya bu gazetenin yazarıydı ve Lebedev, katilleri bulacak kişi için 1 milyon dolar ödül vereceğini açıklamıştı. Lebedev, Novaya Gazeta’nın yanı sıra, Moskovskiy Korrespondent gazetesine de maddi destek sağlıyordu. Ancak 2008 yılında söz konusu yayın organında yer alan bir haberde, “Putin’in karısından ayrıldığı ve genç bir sporcu olan 25 yaşındaki Alina Kabayeva ile evleneceği” iddia edildi. Bu haber Putin tarafından yalanlandı ve gazete bir süre sonra maddi sorunları gerekçe göstererek piyasadan çekildiğini açıkladı. Ancak bu gerekçe, herkesin kafasında soru işaretleri doğmasına neden oldu.
Lebedev’in medya sektörü ve siyasete olan ilgisi hızla devam etti. 2008 yılında İngiliz yayın organlarından London Evening Standart’ı satın alan Lebedev, aynı yıl Gorbaçov’la birlikte Bağımsız Demokratik Parti’yi kurdu. Ardından 2009 senesinde Rusya’nın tatil merkezlerinden Soçi’nin belediye başkanlığına aday olduğunu açıkladı. Ancak rakiplerinden Vladimir Trukhovski’nin, “Rus seçim kanunlarında yasak olmasına rağmen Lebedev seçim yardımı olarak bağış aldı” suçlamasıyla karşı karşıya kaldı. İddiayı inceleyen mahkeme, Lebedev’in adaylığının geçersiz olduğunu açıkladı. Böylece, Moskova belediye başkanlığından sonra Soçi belediye başkanlığının kapıları da Lebedev için kapandı. Siyasi arenada istediklerini elde edemeyen Lebedev, medya sektöründe ise hızla yükselmeye devam etti. 2010 yılında, yine bir İngiliz yayın organı olan Independent ve Independent on Sunday’i satın alan Lebedev, bir anda tüm dikkatleri üzerine topladı. KGB mensubu olduğu dönemlerde yoğun olarak İngiltere’de görev yapmış olmasının, bu ülkedeki medya organlarını satın almada bir etkisi olup olmadığını söylemek zordu ancak açık olan bir şey vardı ki, Lebedev her geçen gün güçleniyordu.
Bu dönem içinde Lebedev, Medvedev ya da Putin’e direk olarak açık bir eleştiri ya da suçlama getirmedi. Ancak üstü kapalı olarak verdiği mesajlarda, ekonomi politikasının yanlış olduğundan, liberalleşmeden bahsediyordu. Aslında bu eleştirilerin muhatabı Putin idi. Fakat Lebedev, asla Putin’in ismini öne çıkartarak bir eleştiri ya da suçlamada bulunmuyordu. Ta ki, 2 Aralık 2010 tarihinde, sahip olduğu Ulusal Rezerv Bankası, mesai saati içinde maskeli ve silahlı Rus güvenlik güçlerince basılana kadar. Rus emniyet yetkililerince yapılan açıklamada, baskının devam eden bir soruşturma ile ilgili oldu belirtildi. Ancak Lebedev’in bu konuda ciddi şüpheleri vardı. O güne kadar, dolaylı olarak sisteme yönelik eleştirilerde bulunan Lebedev, bu olayla birlikte tavrını değiştirdi ve Putin’in ekonomik sisteminin kayırmaca ve rüşvete dayandığını belirtti. Bankasına yapılan baskınla ilgili ise şu ifadeleri kullandı: “Hedef alındım çünkü ben ve gazetem yolsuzluk soruşturmalarına odaklandık. Bazıları, beni bu ülkenin dışına çıkarmanın yolları olduğunu düşünebilir. Çünkü eğer ben gidersem, bir baş ağrısı azalacak. Ama bunu kimse yapamaz. Benim bütün düşmanlarım sadece kendine zarar verir”.
Lebedev bu sözleriyle şu ana kadar söyleyemediklerini açıkça dile getirdi ve adeta Putin’e bayrak açtı. Ancak Lebedev, belki de şu ana kadar yaptığı tüm faaliyetlerden çok daha fazla ses getirecek bir çalışmanın arifesinde. Sahibi olduğu Novaya Gazeta’nın Wikileaks ile belge paylaşımı konusunda anlaştığı ve Rusya ile ilgili belgelerin Novaya Gazeta aracılığı ile yayınlanacağı açıklandı. Wikileaks’in kurucusu olan Assange konu ile ilgili yaptığı açıklamada, Rusların yakında ülkeleri ile ilgili çok şey öğreneceğini ve Novaya Gazeta ile yapacakları işbirliğinin Rusya’da büyük rüşvet skandallarını ortaya çıkartacağını belirtti. Ayrıca öldürülen muhalif gazeteci Anna Politikovskaya ile ilgili belgelerin de açıklanacağını kaydetti.
Wikileaks-Novaya Gazeta işbirliğiyle açıklanacak olan Rusya’ya ait yazışmaların, Rus kamuoyunda ne kadar etki yaratacağı şu an için bir soru işaretidir. Ancak net olarak görülen şudur ki, Putin 2012 seçimleri öncesinde güçlü bir düşman kazanmıştır ve Rusya ikinci bir Hodorkovski süreciyle karşı karşıya kalabilir.
