PDF İndir :
Dr. Erhan Türbedar, TEPAV
ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton Batı Balkan ülkelerine ziyaret gerçekleştiriyor. Ziyaretine 29 Ekim’de Bosna-Hersek’ten başlayan Clinton, Sırbistan, Kosova ve Arnavutluk’a geçtikten sonra bölge turunu 2 Kasım’da Hırvatistan’a gerçekleştireceği ziyaretle tamamlayacak. Batı Balkanlar’da reform sürecinin özendirilmesi, bu kapsamda var olan sorunlara çözüm üretilmesi ve bölgenin AB geleceğinin desteklenmesi, Clinton’un bölge ziyaretinin temel nedenleri arasında sayıldı. Bosna-Hersek, Sırbistan ve Kosova ziyaretlerinde Clinton’a AB Dışişleri Yüksel Temsilcisi Catherine Ashton da eşlik etti.
Batı Balkan ülkelerinin tamamı AB’ye üye olmaya çabalıyor ise de, dış politika konularında Brüksel’den ziyade Washington’u dinleme eğilimindedirler. Nedenine gelince, son yirmi yılda ABD Balkanlar’da oldukça isteksiz bir şekilde varlık göstermiş ise de, Balkan diplomasisinde hep AB’nin önünde oldu. 27 üye ülkenin farklı seslerini ortak bir sese dönüştürmede sıkıntı yaşayan Brüksel, günümüzde bile Batı Balkanlar’da Washington’un desteğine ihtiyaç duyuyor. Hillary Clinton’un Batı Balkan ziyaretine bölge medyasının verdiği önem ise, Balkanlar’da ABD’ye yönelik büyük beklentilerin hâlâ var olduğuna işaret ediyor. Batı Balkanlar’da var olan sorunların çözümünde bölge liderleri yetersiz kaldığı için, adeta ABD gibi Batılı ülkelerden birilerinin hazır çözüm getirip getirmeyeceğine odaklanılmış bulunuluyor. Ne var ki ne Clinton, ne de Ashton Batı Balkanlar’daki sorunların çözümüne ilişkin hazır reçeteler getirmedi. Tam tersine, bölge yöneticilerine Batının desteği tekrarlanmış olmakla birlikte, kendi sorunlarını kendilerinin çözmesi gerektiği mesajları verildi.
Clinton’un bölgeye yaptığı ziyaretin odağında Bosna-Hersek, Sırbistan ve Kosova’nın bulunduğu söylenebilir. Clinton’un bu üç ülkeyi Ashton ile birlikte ziyaret etmiş olması ise, ABD ve AB’nin Batı Balkanlar’da ortak bir duruş sergilediklerini ve Washington’un Brüksel’in bölgeye yönelik politikalarını desteklediğini vurgulamak bakımından önem arz ediyordu. Diğer taraftan Clinton ve Ashton’un ziyaretinin bölgesel nitelikte olması da tesadüf değildi. Daha önce belli bir müddet Kosova odaklı siyaset izleyen Batılı ülkeler, son zamanlarda Batı Balkanlar’daki sorunların çözümü için yeniden daha bölgesel bir yaklaşımla hareket etmeye çalışıyor.
ABD’de yıllardan beri Batı Balkanlar’da milyonlarca dolar harcamanın mantıklı olmadığı görüşü yaygındır. Bu nedenle bölge geniş ölçüde AB’nin etki alanına ve fonlarına bırakılmaya çalışılıyor. Ne var ki AB son birkaç yıldır kimliğinin ve özünün sorgulandığı bir dönemden geçiyor olmakla birlikte, ekonomik sorunlarla da sarsılıyor. Bu süreç içinde ise Brüksel Batı Balkanlar’la yeterince ilgilenemez oldu. Böyle bir ortam içinde bölgede Türkiye’yi yakından ilgilendiren bir komplo geliştirildi. Söz konusu komploya göre, Türkiye’nin AB’ye üyeliğinin gerçekleşememesinin telafisi olarak, Washington ve Brüksel Batı Balkanlar’ı Ankara’nın nüfuz alanına bırakmayı kararlaştırmış bulunuyor. Clinton’un ziyaretiyle ise bu ve benzer görüşlerin gerçekçi olmadığına, ancak Washington’un Brüksel’den Batı Balkanlarla daha fazla ilgilenmesini istediğine işaret etti.
Batı Balkanlar’a yaptığı ziyaret kapsamında Clinton’un bölge ülkelerinin yöneticilerini daha fazla AB’ye odaklanmalarını sağlamaya çalıştığı da ortadadır. Özellikle AB’ye üye olma çabalarında Batı Balkan ülkelerinden taahhüt ettikleri sorumlulukları yerine getirmeleri isteniyor. Örneğin, Bosna-Hersek politikacılarından devletlerini daha işlevsel bir hale getirilmeleri, Sırbistan ile Kosova’dan ise diyalog yoluyla kendi aralarındaki ilişkileri normalleştirmeleri bekleniyor. Sırbistan’daki yeni hükümetten Kosova’yla diyaloga daha büyük bir ciddiyetle yaklaşması dışında, Bosna-Hersek’e yönelik daha yapıcı bir siyaset izlemesi de isteniyor. Ne var ki Clinton’un Ashton’la ortaklaşa gerçekleştiği Batı Balkan ziyaretinin etkili olup olmayacağı hususu belirsizdir. Bölge liderleri, yabancıların yüksek düzeyli ziyaretlerine ve uluslararası toplumun mesajlarına karşı gittikçe daha fazla duyarsızlaşıyor. Diğer taraftan Sırbistan’ın hem cumhurbaşkanı hem de başbakanı son zamanlarda AB üyeliğine yönelik coşkularını azaltmış bulunuyor. Benzer şekilde AB’nin şartlandırıcı politikaları uzun süreden beri Bosna-Hersek’te yeterince çalışmıyor. Yine de Clinton’un Batı Balkan ziyareti, bölgedeki eski sorunlara ilişkin yeni diplomatik girişimlerin 2013’te gündeme gelebileceğini düşündürüyor.
