Bilindiği üzere geçtiğimiz ay Dünya Ekonomik Forumu yıllık toplantısı Davos’ta gerçekleşmiştir. Paşinyan da bu toplantıya katılmıştır. Paşinyan, Davos ziyaretinde ikili görüşmeler ile birlikte panel konuşması da yapmıştır.[1] Ermenistan’ın AB üyeliği girişimi, Azerbaycan ile barış süreci, Rusya ile ilişkilerinde yaşanan gerginlik ve Batı yanlısı tutumunun giderek açıklık kazandığı bu karmaşık süreçte, Paşinyan’ın toplantıda yaptığı açıklamalar ayrı bir önem kazanmaktadır.

Gündemde yerini koruyan AB üyeliği süreci ile ilgili yasal sürecin devam ettiğini belirten Paşinyan, Ermenistan’ın günden güne AB’ye yakınlaştığını da eklemiştir. Paşinyan, bu yaklaşmanın sebebini, AB’yi demokrasinin beşiği olarak gördüğünü ve Ermenistan’ın da demokrasi temelli bir ülke olduğunu öne sürerek açıklamıştır. Ekonomik açıdan da AB ile ilişkilerin gelişmesine ihtiyaç duyulduğunu söyleyen Paşinyan, Azerbaycan ve Türkiye ile sınırların kapalı olmasının ekonomik darlığa sebep olduğunu da eklemiştir. Barış Kavşağı projesinin Türkiye ve Azerbaycan’ın yanı sıra Gürcistan, İran ve AB ülkeleri ile de lojistik ve ekonomik hususlarda iş birliğine kapı açacağını ayrıca belirtmiştir.[2]

Paşinyan, ekonomik iş birliğinin yanı sıra Türkiye ile ikili ilişkiler konusunda da açıklamalarda bulunmuştur. İkili ilişkilerin iyileştirilmesi konusunda ne karamsar ne iyimser olduğunu, yalnızca diplomatik ilişkilerin selametine odaklandığını ve bu süreçte uluslararası toplumdan da destek beklediğini belirten Paşinyan[3], akıllardaki soru işaretlerini gidermekten yine uzak kalmıştır.

Açıklamalar arasında belki de en çok dikkat çeken ve üzerinde durulması gereken kısım, Ermenistan’ın dış politika eğilimindeki değişimin dile getirilmiş olmasıdır. Eski başbakanlardan Sarkisyan’ın liderliğinden beri çok vektörlü dış politika ekseninde ilerleyen Ermenistan[4], Paşinyan’ın son demeci ışığında “dengeli dış politika” söylemine geçiş yapmış görünmektedir. AB, Rusya ve bölgedeki ülkelerle (Azerbaycan, Türkiye, İran Gürcistan) dengeli bir dış politika yürütmek isteğinde olduğunu belirten Paşinyan; bölge ve dünya genelinde politik olarak bir değişim sürecinde olduklarını, bu değişimin tehlikelerle beraber büyük fırsatları da beraberinde getirdiğini ve bu fırsatlardan da yararlanmak istediğini dile getirmiştir. Denge sağlanmadan yürütülen dış politikanın güvenlik ve istikrar açısından ağır sonuçları olabileceğini belirten Paşinyan[5], böylece Ermenistan’ın dış politikasında ikili oynadığı eleştirilerine bir açıklama getirmektedir.

İç siyasette Kilise ve muhalefet tarafından baskılanan, dış siyasette Batı ve Rusya arasında gidip gelen, bu karışıklıkların yanında bölge içinde Azerbaycan ile barış antlaşması ve Türkiye ile diplomatik ilişkilerin iyileştirilmesi hususunda da çalıştığını iddia eden Paşinyan yönetimi, açıklamaların aksine dengeli bir dış politika çizgisinden uzak görünmektedir. Ermenistan’ın AB üyeliği için yasal sürecin, vadedilen anayasa, marş, amblem değişikliklerinden farklı olarak oldukça kısa bir sürede başlatılmış ve ilerlemiş olması buna bir örnektir. Paşinyan; bölge refahı, istikrarı ve güvenliği için üstüne düşen sorumlulukları yalnızca dile getirmekte, barış antlaşması süreci ya da Türkiye ile ilişkilerin iyileştirilmesi konusunda somut bir icraattan kaçınmaktadır.

AB üyeliği süreci ciddi ve tez bir şekilde ilerlerken Ermenistan’ın AEB üyeliğinin de paralel şekilde devam etmesi de “dengeli dış politika” örneği değil, kafa karışıklığı yaratan bir siyaset olarak göze çarpmaktadır. Politik yönelimini tam olarak belirlemekten ve herhangi bir karar vermekten uzak bu tutumunu “dengeli dış politika” olarak adlandıran Paşinyan, müttefikleri açısından şüphesiz inandırıcılığını yitirmektedir. Belarus devlet başkanı Lukaşenko’nun yakın zamanda Paşinyan yönetimi hakkındaki son açıklamaları da bu çıkarımı doğrulamaktadır. Başkan, Ermenistan’ın politikalarının, kendini izolasyona ve güvensizliğe ittiğini vurgulamıştır.[6]

Türkiye ile ilişkilerin iyileştirilmesi yönünde çalışıldığını ve sonuca odaklanıldığını defaatle belirtilmesine rağmen uluslararası sahada ısrarla Türkiye’nin aleyhine çalışan birtakım devletlerle, ilişkilerin iyileştirilmesi hedefine aykırılığı apaçık olacak şekilde yakınlık kurulmaktadır. Azerbaycan ile barış sürecine dair taahhütlerin yerine getirilmemesi, ısrarlı silah alımı bölge istikrar ve güvenliği açısından önemli bir engel olarak görünmektedir. Komşu ülkelerle ikili ve çoklu ilişkilerin gelişimine önem verildiğini vurgulayan Paşinyan, attığı bir ileri bir geri adımlarla, ne bölge güvenliğine ve istikrarına ne de kendi dış politikasına fayda sağlamaktan uzaktır.

Sonuç olarak Davos’ta Paşinyan tarafından açıklanan ve dış politikada Ermenistan için yeni bir döneme geçilmesine vesile olduğu iddia edilen “denge” siyaseti, Ermenistan’ın uluslararası müttefikleri ve bölge güvenliği açısından tatminden uzak ve yetersiz görünmektedir. Bununla birlikte, “denge” uğruna ilişkilerin geliştirilmeye çalışıldığı, başta Azerbaycan ve Türkiye olmak üzere, Rusya, AB ve genel itibariyle Batı dünyası açısından güvensizlik hissinin ön plana çıkması ve ilişkileri etkilemesi muhtemel görünmektedir. “Çok vektörlü dış politika” söyleminden “dengeli dış politika” anlayışına geçişin ilk izlenimde bıraktığı olumsuz etkinin, Paşinya yönetimi tarafından atılması gereken somut adımlarla giderilmesi ümit edilmektedir.           

*Görsel: JAM News