• Roma Katolik Kilisesi
• Papa Fransuva
• Rusya
• Hristiyanlık
• Ukrayna
• Din

Bu yazı, ilk olarak AVİM tarafından 26 Aralık 2022'de İngilizce dilinde yayınlanmış bir makalenin çevirisidir.

Kendisini “The Jesuit Review of Faith and Culture (Cizvit İnanç ve Kültürü Üzerine İnceleme)” olarak tanıtan America Magazine’in beş editörüyle ahiren yapmış olduğu bir röportaj sırasında Roma Katolik Kilisesi’nin ruhani lideri Papa Francis, Ukrayna halkının “şehitlerinden” söz ederken Rus olmayan etnik kökeni farklı işgalci askerleri “muhtemelen en zalimler”[1] şeklinde tanımlamıştır.

Papa Francis aşağıdaki açıklamada bulunmuştur:

“Ukrayna’dan bahsettiğim zaman, şehit olan bir halktan söz ediyorum. Şehit edilmiş bir halkınız var ise, onları şehit etmiş bir taraf vardır. Ukrayna konusunda konuştuğum zaman, zalimlik hakkında konuşuyorum, zira ülkeye giren birliklerin gaddarlığına dair çok fazla bilgiye sahibim. Genellikle, en zalim olanlar muhtemelen, Çeçenler, Buryatlar ve diğerleri gibi, Rusya’dan gelen, ancak Rus geleneğinden olmayanlardır. İşgal eden şüphesiz Rusya devletidir. Bu gayet açıktır. Kimi kınadığımın iyi bilinmesine rağmen, bazen gücendirmemek ve daha doğrusu genel olarak kınamak için belirtmemeye çalışıyorum. Bir isim soyadı belirtmeme gerek yok.”[2]

Papa Francis’in bu ağır önyargısını tam olarak anlamak için, hikayenin perde arkasındaki karakterlerini iyi tanımak gerekmektedir. Sadece Çeçenler ve Buryatlardan bahsedildiğinden, söz konusu ayrımcılık başlangıçta ırkçılığa dayalı gözükmektedir. Rusya Ordusu çok sayıda etnik kökenden olanlardan oluşmasına karşın, onlar Ruslardan ayrı tutulmaktadır.

Çeçen ve Buryatların, farklı dinlere mensup olmaları bu noktada önem taşımaktadır. Çeçenler çoğunlukla Müslüman olup, Buryatlar ise Tibetli Budist ve Şaman’dır.[3] Aksi halde, konu sadece kültürel veya ulusal “gelenek” meselesi olsaydı, Papa Francis, işgalci Rus Ordusunu oluşturan Ruslar dahil olmak üzere, diğer birçok etnik grubu da hedef alabilirdi.

Basının, işgalci Rus Ordusu içindeki Hristiyan olmayan birliklere yönelik ayrımcı tutumu yeni bir olgu değildir. Tam aksine, bu tutum uzun bir zamandan beri devam etmektedir. Liberal basının Ukrayna’daki savaşı haber yapan bir kısmı Rus Ordusundaki Buryat askerlerinden “barbarlar”, “pandalar” ve daha da kötü sıfatlarla söz etmeye çoktan başlamıştı.[4]

Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürütmekte olduğu askeri operasyonunda orantısız biçimde etnik azınlıkları birincil savaş gücü olarak kullandığı doğrudur. İnsan hakları örgütleri ve bağımsız medya kuruluşları, Rus güçleri tarafından işlenmiş savaş suçlarına ilişkin yeterli oranda kanıtları belgelemişlerdir. Ancak, Ukrayna’da savaşan Rusya’nın ulusal azınlıklarına mensup askerlerinin, etnik Ruslardan daha kötü davrandığına dair kanıt bulunmamaktadır.[5]

Roma Katolik Kilisesi (Vatikan) lideri, neden “Rus olmayan gelenek”ten gelen kişilere iftira atmanın yararlı olabileceğine inanır? Bazıları Vatikan'ın, Rusya’nın Ukrayna'daki savaşının sadık destekçisi olan Rus Ortodoks Kilisesi'ni düşmanlaştırmaktan kaçınırken, anlaşmazlığa arabuluculuk yapmaya çalıştığını ileri sürmektedir. Zira bu tutum sayesinde Vatikan, en ağır suçları Hristiyan olmayanlara atfederek, Rus Ortodoks Kilisesi ile müzakerelerin devam etmesi için kapıyı açık tutabilir. Papa Francis’in, bahse konu röportajdan önce de, Vatikan'ın Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşa müdahale etmek ve çözmek için elinden gelen her şeyi yapacağını yinelediğinin not edilmesi gerekmektedir.[6]

Papa Francis’in Hristiyanlığı birleştirme amaçlı çabalarına rağmen, bu girişimin en azından yüzeysel anlamda geri tepmiş olduğu gözükmektedir. Rus Ortodoks Kilisesi’nin ayrımcı yorumlar konusunda sessiz kalmaya devam ettiği görülmektedir. Ancak, Rus hükümeti bu fırsatı sert bir tepki göstermek için kullanmış ve Rusya Dışişleri Bakanlığı resmi temsilcisi Maria Zakharova, Papa'nın Çeçenler ve Buryatlar hakkındaki sözlerinin Rus düşmanlığından daha da kötü olduğunu belirten bir açıklama yapmıştır.[7]

Dünya liderleri ve hükümetlerinin, Rusya-Ukrayna savaşını durdurmanın yollarını aramakta ve bu yönde çaba göstermekte olduğu gözükmektedir. Bu çabaların bir kısmı iyi niyetle yapılmakta ve dünya barışına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, Türkiye'nin gayretleri iyi niyetli çabaların bir örneğidir. Uluslararası basında Türkiye'nin bu çabaları için bazı ülkelerin ve Birleşmiş Milletler'in övgülerini ve teşekkürlerini okumaktayız. Yukarıda bahsi geçen mülakatta dile getirilen bazı fikirlerin, bu amaca hizmet ettiğini söylemek mümkün değildir. Bu bağlamda, Rus birlikleri tarafından yapıldığı ileri sürülen şiddeti, askerlerin ırksal veya dinsel kökenine bağlamak barışa herhangi bir katkı sağmayacaktır. Tam aksine, bu tür açıklamalar veya imalar, dünya barışını baltalamakta ve geçmişin yaralarını derinleştirmektedir. Papa'nın Buryatlar ve Çeçenlerle ilgili açıklamalarının ardından Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın Vatikan'dan özür mesajı aldığı basında belirtilmektedir.[8] Bununla birlikte, dünyanın önde gelen siyasi ve dini liderlerinin sorunların çözümüne yardımcı olmaya çalışırken, işleri daha da kötüleştirmekten dikkatli bir şekilde kaçınmalarında yarar bulunmaktadır.

*Fotoğraf: Casa Santa Marta’da Papa Francis ile America Magazine’nin bazı çalışanları -Kaynak: VaticaNews.va