17 Mayıs 2017 tarihinde dört konuşmacı Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Amerikan Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’ne bağlı Avrupa, Avrasya ve Yükselen Tehditler Alt Komitesi’nde (İng. House of Foreign Affairs Committee, Subcommittee on Europe, Eurasia, and Emerging Threats) Balkanlar’ı odak noktasına alan ifadeler vermişlerdir.[1] ABD gibi dünya siyasetinde söz sahibi bir ülkenin yasama organlarından en önemli komitelerinden birinde Balkanlar konusunu ele alması, bölgedeki gelişmelerin duyurulması ve bölgesel istikrarın desteklenmesi açısından önemlidir. Yazık ki hiçbir konuşmacı Balkanlar’dan bahsederken hangi coğrafi tanım ve kritere göre bölgeyi ele aldığını ifade etmemiştir. Bunun yerine uluslararası camiada son dönemlerde karşımıza çıkan “Batı Balkanlar” kavramını kullanmışlardır.
Özellikle Avrupa Birliği (AB) kaynaklarında ve Batılı kuruluşların belgelerinde 2000’li yılların başlarından itibaren Balkanlar’a ilişkin siyasal jargonda “Batı Balkanlar”ın kullanıldığı görülmektedir. ABD’nin siyaset ve fikir dünyasından gelen konuşmacıların Alt Komite’de verdikleri ifadelerde de Balkanlar’ın coğrafi planda nereye tekabül ettiği ve neye dayandırılarak “Batı Balkanlar” gibi bir ayrıma gidildiği belirsizdir. Zira uluslararası camiada “Doğu Balkanlar” diye adlandırılan bir bölge yoktur. “Batı Balkanlar” AB belgelerindeki günümüz kullanımına göre Arnavutluk, Bosna Hersek, Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Kosova’yı kapsamaktadır. Buradan yola çıkarak “Batı Balkanlar” kavramının AB’nin güneye doğru genişleme planlarının bir sonucu olarak alt yapısı olmadan yaratıldığını ve tarihsel perspektiften ayrılarak Balkanlar bölgesini böldüğünü söylemek mümkündür. Bu kullanım AB belgelerinde ve 2014 yılında Berlin Süreci olarak ortaya çıkan ve hala devam eden “Batı Balkanlar Zirvesi” gibi pratiklerle zaman içinde kalıcı bir nitelik kazanmıştır. 2014 yılında dönemin Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker, genişlemenin 5 yıl durdurulduğunu açıklamıştır. Fakat Balkanların AB ile ilişkilerini güçlendirmek amacı ile Almanya’nın desteğiyle “Berlin Süreci” ortaya çıkmıştır.[2] İlk zirve Berlin’de, ikincisi Viyana’da ve üçüncü zirve Paris’te gerçekleştirilmiştir. Dördüncü zirve de 12 Temmuz 2017’de İtalya’nın Trieste kentinde gerçekleştirilmiştir. Ancak AB ile entegrasyonu hedefleyen 5 yıllık sürecin sonunda ne olacağı ise hala belirsizliğini korumaktadır.
Burada hatırlanması gereken, “Batı Balkanlar” kavramı ile Balkanların dışında bırakıldığı gözlemlenen Türkiye’nin yakın tarihte öncülük ettiği “Balkan Paktı” fikriyle Balkanlar çapında işbirliği ve dayanışmayı gündeme getiren lider ülke olduğu gerçeğidir. Türkiye ve Yunanistan gibi iki NATO üyesi ülkenin girişimleri ile Balkan Paktı 1953 yılında Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya'nın dışişleri bakanları arasında imzalanan bir anlaşma sonrasında oluşturulmuş ve 1954 yılında resmiyet kazanmıştır. Kurulan bu Pakt, her ne kadar işlevini kısa sürede yitirdiyse de, kapsayıcı kompozisyonuyla kucaklayan bir nitelik taşımaktaydı. Yine aynı şekilde 1990’ların başında Yugoslavya’nın dağılmasının ardından kurulan Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi[3] de (İng. Southeast European Cooperative Initiative, SECI) yine “Batı Balkanlar” kavramını bir yana bıraktığı içindir ki, klasik anlamda Balkanlarda güvenlik ve ticareti kapsayan çeşitli işbirliği projelerinin gerçekleşmesinde bir araç olarak işlev görmektedir. Zamanında ABD’nin de desteğini alan bu Girişim, “Batı Balkanlar” kavramından daha kapsayıcı, bölgesel bağımlılığı ve bağları göz önünde bulunduran bir yapıdır.
2000’li yılların başlarında AB tarafından ortaya atılan “Batı Balkanlar” kavramı Balkanlar’ı bütüncül bir yaklaşımla ele almaktan yoksundur. Ayrıca AB fon programlarında Balkanlar ülkeleri ile birlikte anılan Türkiye’nin kültürel, tarihi ve ekonomik bağları ile bölgedeki istikrar ve işbirliği çalışmalarına yapacağı katkı ihmal edilmemelidir. Türkiye’nin Balkanlar’a yönelik politikaları dört ana unsur olan ‘Üst düzeyli siyasi diyalog’, ‘Herkes için güvenlik’, ‘Azami ekonomik entegrasyon’ ve ‘Bölgedeki çok etnili, çok kültürlü, çok dinli toplumsal yapıların muhafazası’ çerçevesinde şekillenmektedir. Bu kapsamda Türkiye’nin bölgeye yönelik katkıları ancak olumlu sonuçlar doğuracaktır. Balkanlar kültürel ve ekonomik ilişkilerin yanı sıra tarihsel bağları ve coğrafi konumu dolayısıyla da Türkiye’nin Avrupa uzantısı olarak görülmektedir. Ayrıca NATO üyesi olan Türkiye’nin AB ve NATO ile Balkan ülkelerinin entegrasyonunu desteklediğini de söylemek mümkündür. Türkiye her zaman Balkanların bir parçası olmuştur. Dolayısıyla Balkan genişlemelerini Türkiye’siz düşünmenin mümkün olmadığı gibi “Batı Balkanlar” gibi Türkiye’yi de coğrafyanın bütünlüğünden koparan bir yaklaşım en azından gerçekçilikten uzaktır.
[1] Konu ile ilgili ayrıntılı haber için bknz: http://avim.org.tr/tr/Bulten/AMERIKAN-TEMSILCILER-MECLISI-DIS-ILISKILER-KOMITESI-AVRUPA-AVRASYA-VE-YUKSELEN-TEHDITLER-ALT-KOMITESI-BALKANLAR-IFADELERI
[2] “The Western Balkans' Berlin process: A new impulse for regional cooperation”, European Parliament, 4 July, 2016, erişim tarihi Temmuz 12, 2017, http://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document.html?reference=EPRS_BRI(2016)586602.
[3] Üye ülkeleri Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Macaristan, Makedonya, Moldova, Romanya, Sırbistan-Karadağ, Slovenya, Türkiye ve Yunanistan’dır.
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
SIRBİSTAN’IN SREBRENİTSA SOYKIRIMI DAVASINA YÖNELİK TEPKİLERİ
Özge Nur ÖĞÜTCÜ 03.03.2017 -
AVRASYA İNCELEMELERİ MERKEZİ TAHRAN’DA DÜŞÜNCE KURULUŞLARI VE AKADEMİK ÇEVRELERLE TEMASTA BULUNDU
Özge Nur ÖĞÜTCÜ 16.09.2015 -
TÜRKİYE-ÖZBEKİSTAN İLİŞKİLERİ: YENİ BİR SAYFA AÇILACAK MI?
Özge Nur ÖĞÜTCÜ 27.10.2017 -
“BATI BALKANLAR” KAVRAMI, BALKANLAR ve TÜRKİYE
Özge Nur ÖĞÜTCÜ 12.07.2017 -
TÜRK KENEŞİ (KONSEYİ) VE BÖLGEDEKİ GELİŞMELER IŞIĞINDA AVRASYA'DA İŞBİRLİĞİ
Özge Nur ÖĞÜTCÜ 23.02.2015
-
ERMENİ ARAŞTIRMALARI ÖZEL SAYISI - “TERÖR ALGISININ VE TERÖRE KARŞI VERİLEN TEPKİLERİN DEĞİŞİM SÜRECİNDE ERMENİ TERÖRÜ” BİRSEN KARACA
AVİM 30.07.2015 -
“TERÖR ÖRGÜTÜ” TANIMININ ULUSLARARASI STANDARTLARI YOK
Hazel ÇAĞAN ELBİR 20.11.2017 -
FRANSA SEÇİMLERİNDE POPÜLİZMİN ARACI: ERMENİSTAN
Tutku DİLAVER 28.12.2021 -
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ TARAFINDAN ERZURUM’DA DÜZENLENEN II. ULUSLARARASI TÜRK-ERMENİ İLİŞKİLERİ VE BÜYÜK GÜÇLER SEMPOZYUMU’NUN İKİNCİ GÜNÜ
AVİM 06.05.2015 -
KİTAP TANITIMI – “AZA BEAST” – SAVAŞIN KÖKLERİNE İNMEK
AVİM 30.11.-0001
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS