PDF İndir :
AvazTurk (31 Ocak 2018)
Azerbaycan Milli İstiklal Davası’nın savunucularından Mehmet Emin Resulzade, Çarlık ve Bolşevik Rusya’sına karşı fikirleri ve kalemiyle mücadele etti. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Resulzade, 1884’te Bakü yakınlarındaki Novhanı köyünde dünyaya geldi. 19 yaşında gazeteciliğe başladı. Şark-i Rus, Hayat ve Füyuzat ile Ahmet Ağaoğlu’nun Irşat ve Terakki gazetelerinde yazdı.
Resulzade’nin Hayatı
Mehmet Emin Resulzade, Hacı Molla Ali Ekber adında bir din âliminin oğludur. Annesi Zalkısı Ziynet’tir. Küçük yaşlarda Arapça ve Farsçayı öğrendi. Eğitim hayatında İsmail Gaspıralı’nın bayraktarlığını yaptığı usûl-i cedit okulları ve eğitim kampanyasına katılarak milli uyanışa büyük destek verdi.
1902’de Rus sömürge yönetimine karşı Müslüman Gençlik Teşkilatı adıyla gizli bir örgüt kurdu. Bu dernek faaliyetleriyle Çarlık Rusya’sının korkulu rüyası haline geldi. Basın yayın hayatındaki ilk makalesini 1903’te Şark-i Rus gazetesinde yayınladı. Bu dönemde on dokuz yaşında olan Resulzade Bakü’de çıkarılan Hayat ve Füyuzat dergisinde yazarak milli davasını sürdürdü.
Yazarlığının yanında şairliği de bulunan Emin Resulzade, milli olaylar karşısında sessiz kalan aydın ve akrabalarını eleştirdiği şiirlerini yayınladı. 1908- 1910 yıllarında İran’da bulundu. Bu sıralarda İran’da Avrupa usulünde yayınlanan ilk gazete olan İran-ı Nov’un başyazarlığını yaptı. İran’da kurulan hür ve demokratik bir rejimi kaldıramayan Rusya, İran’ı işgal etti. Bunun üzerine Resulzade, 1911’de İstanbul’a geldi ve Türk Yurdu dergisinde yazılar yazmaya başladı.İstanbul’daki sürgün hayatı boyunca Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Adalet Ağaoğlu sık sık bir araya geldi. Ziya Gökalp’in İslamlaşmak, Türkleşmek, Muasırlaşmak makaleleri Emin Resulzade’nin fikir hayatında çok önemli etki bıraktı. Çıkan genel af üzerine Bakü’ye dönen Resulzade, Açık Söz gazetesinde Ziya Gökalp’in İslamlaşmak, Türkleşmek, Muasırlaşmak fikirlerini şiddetle savundu.Mehmet Emin Resulzade, daha sonra bu sloganı “İslam Ümmetindenim, Türk Ümmetindenim, Garp Ümmetindenim” olarak değiştirerek milliyetçilerin kurduğu Müsavat Partisi’nin programına önsöz yaptı.
Emin Resulzade, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Bağımsızlık Yolunu Açtı
Rusya’da 1917 yılında gerçekleşen ihtilalden sonra Rusya Müslümanlarının toplandığı büyük bir kongre yapıldı. Kongrede Resulzade, cesaret ve özgüvenle Müslüman halklarının savunuculuğunu yaptı.Emin Resulzade, kongrede öneri olarak getirdiği “her milletin kendi geleceğini tayin etmesi” fikri büyük bir coşkuyla kabul edildi. Bu gelişmeler yaşanırken, Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan arasında Mavara-yı Kafkasya Federasyonu kuruldu. Azerbaycan federasyon üyeleri Azerbaycan Milli Şurası kabul ederek şuranın başkanlığına Müsavat Partisi lideri Mehmet Emin Resulzade getirildi.28 Mayıs 1918’de Tiflis’te Azerbaycan Misak-ı Millisi ilan edildi. Resulzade, daha sonra Kafkasya’nın Rusya’dan tamamen ayrılmasını istedi ve iki yıl devam eden bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucusu ve ilk başkanı oldu.
