2020 yılında Karabağ’ın özgürleştirilmesi için Azerbaycan’ın düzenlediği operasyonlar sonrası bölgede güvenliğin yeniden tesis edilebilmesi konusu güncelliğini korumaya devam ediyor. Rusya’nın bölgeye gönderdiği barış koruma misyonu Karabağ ve Laçın bölgesindeki görevine devam ediyor. Öte yandan Türkiye’nin, Rusya’yla ortak olarak yürüttüğü gözlem görevi için Azerbaycan tezkeresinin uzatılması konusu TBMM gündemine alındı.[1]
Bilindiği üzere, Eylül ayında Azerbaycan ve Ermenistan arasında meydana gelen çatışmaları müteakiben Ermenistan 22 Eylül’de AB’yi bölgeye sivil bir misyon göndermeye davet etti. Kısa bir süre sonra 6 Ekim’de Prag’da düzenlenen Avrupa Siyasal Topluluğu zirvesinde Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, Fransa Devlet Başkanı Emanuel Macron ve Avrupa Devlet ve Hükûmet Başkanları Konseyi Başkanı Charles Michel bir araya gelerek Ermenistan’ın bu davetini de içine alan bir dizi konuyu görüştüler. Toplantı neticesinde sınırın Ermenistan tarafına bir izleme misyonu gönderilmesinin kararlaştırıldığı açıklandı.[2] 14 Ekim’de AB bölgeye teknik değerlendirme misyonu göndererek bir ön değerlendirme yaptı.[3] Ardından 20 Ekim tarihinde, 2 aylığına misyonun gönderilmesi kararı Joseph Borell tarafından onaylandı.[4] 40 sivilden oluşan izleme heyeti geçtiğimiz hafta itibariyle ilk devriyesini gerçekleştirdi.[5]
AB’nin misyon ile ilgili hazırladığı detaylı bilgilendirmeye göre misyonun amacı iki ülke arasında güven inşasını desteklemek ve AB’nin her iki tarafla da çalışmasını destekleyecek şekilde raporlama yapmak olarak belirtilmiş. Bu amaçla Misyonun hızlı bir şekilde hayata geçirilebilmesi için Gürcistan’da 2008’den bu yana görev yapan AB Gözlem Misyonu da Ermenistan ekibine destek verecek. [6]
Gürcistan’da 14 yıldır görev yapan izleme misyonu da benzer şekilde karşılıklı güven inşasını amaçlamış olsa da misyonun bu amaca hizmet etmekten çok ayrılıkçı bölgeleri izole ederek sahip oldukları ayrılıkçı politikaları pekiştirdiği yönünde pek çok eleştiri de mevcut.[7] Ukrayna savaşının başlattığı gergin ortamda dondurulmuş çatışmaların tekrar sıcak çatışmaya dönüşme ihtimali sıklıkla dile getiriliyor. Böylesi bir ihtimal karşısında çatışmaların önlenmesi boyutunda AB’nin sınanmışlığı ise oldukça zayıf. Buna ek olarak AB’nin ortak güvenlik ve dış politikasında Avrupa dışı misyonlar ve barışa yönelik çalışmalar, Birliğin daha çok normatif yönünü ön plana çıkartıyor. AB, misyonları vasıtasıyla bulunduğu bölgelerde çözüm süreçlerine efektif katkı yapan bir aktör olarak görülmekten ziyade, kendi değerlerinin promosyonu yapan bir aktör olarak değerlendiriliyor.[8]
AB’nin misyonlarıyla ilgili eleştiriler AB Gözlem misyonları ile de sınırlı değil. Hatırlanacağı gibi yakın zamanda AB’nin kendi sınırlarında Frontex çerçevesinde gerçekleştirdiği yönetim de insani sonuçları nedeniyle insan hakları örgütleri tarafından sıklıkla eleştirilere maruz kalmıştı. Human Rights Watch gibi insan hakları izleme kuruluşları değerlendirmelerinde, AB’nin Frontex idaresini üye ülkelerin sınırda gerçekleştirdiği insan hakları ihlallerine sessiz kalınması nedeniyle en başta insani yönden başarısızlık örneği olarak nitelendirmişlerdi.[9] “Avrupalı” kimliğine karşı tehdit olarak görülen mültecilere karşı üye ülkelerin uyguladığı insani değerlerle çelişen muamelelere sessiz kalınması AB’nin Avrupa kimliği dışında kalanlara karşı adil olmadığı yönünde soru işaretleri doğmasına yol açmıştı.
AB’nin krizler karşısında pragmatik davrandığı ve bu nedenle kendi değerlerine aykırı şekilde hareket edebildiği şeklindeki eleştiriler, AB’nin attığı tüm adımların sorgulanabilir gelmesine neden oluyor. Ukrayna savaşıyla birlikte başta Ukrayna olmak üzere Moldova ve Gürcistan’ın AB’ye hızlı başvuruları ve daha sonrasında bu ülkelerin Avrupa ailesinden olarak tanımlanmaları AB’nin bu bölgede bir aktör olarak belirdiğine işaret ediyor. Nitekim Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki çatışma çözüm sürecinde Ermenistan’ın arzusuyla daha aktif bir tutum takınmaya başladıkları görülüyor. Eylül ayında iki ülke arasında meydana gelen çatışmalar sonrasında da AB'nin bölgeye daha fazla müdahil olabilmesi için uygun zeminin ortaya çıktığı görülüyor. Ancak misyonun güven artırıcı hedefinde başka örneklerde olduğu şekilde dışlayıcı davranılması, sorunun özüne uymayan politikalar güdülmesi ya da Avrupa ailesinden gördüğü Ermenistan’ın lehine tarafgir bir tutum içerisine girmesi ihtimali Ermenistan-Azerbaycan yakınlaşması sürecine katkıda bulunmak bir yana zarar verebilir gibi görünüyor.
[1] “Azerbaycan tezkeresi TBMM Başkanlığına sunuldu,” TRT Haber, 20 Ekim 2022, https://www.trthaber.com/haber/gundem/azerbaycan-tezkeresi-tbmm-baskanligina-sunuldu-717492.html.
[2] “Statement following quadrilateral meeting between President Aliyev, Prime Minister Pashinyan, President Macron and President Michel, 6 October 2022,” Avrupa Konseyi, 7 Ekim 2022, https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2022/10/07/statement-following-quadrilateral-meeting-between-president-aliyev-prime-minister-pashinyan-president-macron-and-president-michel-6-october-2022/.
[3] “Armenia/Azerbaijan: EU deploys technical assessment mission,” AB Azerbaycan Delegasyonu, 14 Ekim 2022, https://www.eeas.europa.eu/eeas/armeniaazerbaijan-eu-deploys-technical-assessment-mission_en?s=217.
[4] “Armenia-Azerbaijan: EU sets up monitoring capacity along the international borders,” Avrupa Birliği Konseyi, 17 Ekim 2022, https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2022/10/17/armenia-azerbaijan-eu-sets-up-monitoring-capacity-along-the-international-borders/.
[5] “EU observers start first patrol along conditional Armenia-Azerbaijan border,” Report.az, 27 Ekim 2022, https://report.az/en/region/eu-observers-start-first-patrol-along-conditional-armenia-azerbaijan-border/.
[6] “Q&A EU Monitoring Capacity to Armenia,” EU External Action, 25 Kasım 2022, https://www.eeas.europa.eu/eeas/qa-eu-monitoring-capacity-armenia_en
[7] Detaylı bilgi için bkz: Tutku Dilaver, “Bir Sorun Çözücü Olarak Avrupa Birliği: Dağlık Karabağ Çıkmazı” Avrasya Dünyası, sayı 2, 2018.
[8] Pernille Rieker and Kristian L. Gjerde, “The potential and limits of EU crisis response,” içinde edt Roger MacGinty, The potential and limits of EU crisis response (Manchester University Press, 2021)
[9] “Frontex Failing to Protect People at EU Borders,” Human Rights Watch, 23 Temmuz 2021, https://www.hrw.org/news/2021/06/23/frontex-failing-protect-people-eu-borders
© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır
Henüz Yorum Yapılmamış.
-
DAĞLIK KARABAĞ SORUNUNDA YENİ NORMAL
Tutku DİLAVER 24.11.2020 -
TARİH 24 NİSAN 1915: NELER OLMUŞTU?
Tutku DİLAVER 24.04.2018 -
GÜNEY KAFKASYA’DA DEĞİŞEN GÜVENLİK DENKLEMİ
Tutku DİLAVER 06.01.2023 -
ŞUŞA BEYANNAMESİNİN BİRİNCİ YILINDA AZERBAYCAN-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ
Tutku DİLAVER 17.06.2022 -
BATI İLE RUSYA ARASINDA ERMENİSTAN’IN REELPOLİTİK ARAYIŞI
Tutku DİLAVER 03.08.2018
-
KİTAP ANALİZİ: YÜZ YILLIK AH! TOPLUMSAL HAFIZANIN İZİNDE - 1915 DİYARBEKİR
Aytaç YILMAZ 28.05.2015 -
SRİ LANKA’DAKİ TERORİST SALDIRI TRAJEDİSİ SAHTE SOYKIRIM İDDİALARINI YAYMAK İÇİN KÖTÜYE KULLANILIYOR
Teoman Ertuğrul TULUN 06.05.2019 -
24 NİSAN VE GÖZ ARDI EDİLEN BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Hazel ÇAĞAN ELBİR 24.04.2024 -
YENİ DÜNYA DÜZENİNDE İNANÇ COĞRAFYASI DİZAYNI: ORTODOKS BÖLÜNMELER
Gözde KILIÇ YAŞIN 09.06.2022 -
KAROLENJ AB PROJESİNE İTALYAN TEPKİSİ
Teoman Ertuğrul TULUN 22.04.2019
-
THE TRUTH WILL OUT -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2023 -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2022 -
RADİKAL ERMENİ UNSURLARCA GERÇEKLEŞTİRİLEN MEZALİMLER VE VANDALİZM -
PATRIOTISM PERVERTED -
MEN ARE LIKE THAT -
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORU HATTININ YAŞANAN TARİHİ -
INTERNATIONAL SCHOLARS ON THE EVENTS OF 1915 -
FAKE PHOTOS AND THE ARMENIAN PROPAGANDA -
ERMENİ PROPAGANDASI VE SAHTE RESİMLER -
Türk-Ermeni İlişkileri Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2021 -
A Letter From Japan - Strategically Mum: The Silence of the Armenians -
Japonya'dan Bir Mektup - Stratejik Suskunluk: Ermenilerin Sessizliği -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2020 -
Anastas Mikoyan: Confessions of an Armenian Bolshevik -
Sovyet Sonrası Ukrayna’da Devlet, Toplum ve Siyaset - Değişen Dinamikler, Dönüşen Kimlikler -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2019 -
Türk-Ermeni Uyuşmazlığı Üzerine Ömer Engin Lütem Konferansları 2018 -
Ermeni Sorunuyla İlgili İngiliz Belgeleri (1912-1923) - British Documents on Armenian Question (1912-1923) -
Turkish-Russian Academics: A Historical Study on the Caucasus -
Gürcistan'daki Müslüman Topluluklar: Azınlık Hakları, Kimlik, Siyaset -
Armenian Diaspora: Diaspora, State and the Imagination of the Republic of Armenia -
Ermeni Sorunu Temel Bilgi ve Belgeler (2. Baskı)
-
EU-TÜRKİYE COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND SOUTH CAUCASUS: TOWARDS SUSTAINABLE ENGAGEMENT IN ENERGY AND CONNECTIVITY -
AVİM 2023 YILLIK RAPOR | ANNUAL REPORT -
ÇAĞDAŞ BATI AVRUPA AKADEMİ DÜNYASINDA IRKÇILIĞIN VE YABANCI DÜŞMANLIĞININ ARAŞTIRILMASININ ZORLUĞU: FRANSA ÖRNEĞİ
-
"BİR ERMENİ OKULUNUN PANORAMASI: SANASARYAN KOLEJİ" BAŞLIKLI KONFERANS