Kitabın Başlığı:  The Armenian Revolution: An Unfinished Cable

Yazar: Piotr A. Świtalski  

Yayınlayan: Ministry of Foreign Affairs Republic of Poland and The Polish Institute of International Affairs  

Dil: İngilizce  

ISBN: 978-83-66091-58-0 (pb), 978-83-66091-59-7 (pdf)  

Sayfa Sayısı: 142

Büyükelçi Piotr Antoni Świtalski, Polonyalı bir diplomattır. 2015–2019 yılları arasında Büyükelçi, 2005 yılında Dışişleri Bakanlığı Müsteşar, Polonya Daimi Temsilcisi ve Avrupa Birliği (AB) Ermenistan Delegasyonu Başkanı olarak görev yapmıştır. 2005–2010 yılları arasında Avrupa Konseyi'nde görev yapmış, Avrupa Konseyi'nde 2010–2014 yılları arasında politika planlama müdürü, 2002–2005 yılları arasında Dış Politika Planlama Departmanı Direktörü, 2015 yılında Dışişleri Bakanlığı Asya ve Pasifik Departmanı Direktörü, 1993–1996 yılları arasında Kıdemli Diplomatik Danışman ve AGİT Sekreteryası Departman Başkanı olarak görev yapmıştır. Varşova Üniversitesi Gazetecilik ve Siyaset Bilimi Fakültesi'nde ve Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nü tamamlamıştır. Beşerî bilimler alanında doktorası bulunmaktadır ve uluslararası siyaset alanında çok sayıda makale ve beş kitabın yazarıdır.

“The Armenian Revolution – An Unfinished Cable” (Ermeni Devrimi – Bitmemiş Telgraf) başlıklı bir anı kitabı da kaleme aldığı bu beş kitaptan biridir. Eylül 2020’de elektronik olarak açık erişime sunulan kitap, Polonya Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır. Kitapta Büyükelçi Świtalski, Ermenistan’daki yılları ve AB – Ermenistan ilişkileri konusundaki görüşlerine ve anılarına yer vermiştir.

Yazar, kitapta genel olarak Ermenistan'da Sovyet sonrası devlet modelinin oluşum mekanizmalarını ve artan toplumsal hoşnutsuzluk sürecini kaleme almıştır. Erivan'da görev yapan Batılı diplomatların gözünden devrimci olayların gidişatını ayrıntılı olarak aktarmıştır. Çalışma, yeni siyasi ekibin ülkede reform yapmadaki başarılarının yanı sıra eski ekonomik ve siyasi yapıların direnişi nedeniyle yaşadığı zorluklara da dikkat çekmiştir. Yazar, Ermenistan'daki reform sürecini jeopolitik açıdan ele almıştır. Dağlık Karabağ'daki çatışmayı ve olası çözümünü incelediği bu çalışmada, Ermenistan'daki olayların diğer Sovyet sonrası ülkelerdeki durumun gelişmesi üzerindeki olası etkisini ele almıştır. Son kısımda ise, Avrupa Birliği'nin Ermenistan politikası, Polonya'nın bölgedeki faaliyetleri ve özellikle Ermenistan'a yönelik öneri ve tavsiyeleri ele alınmıştır. İlginç kısım da bilhassa burasıdır.  

Kitapta, Ermenistan’ın Avrupa ailesinin bir parçası olduğu, ortak değerlere ve kültüre sahip olunduğu, Ermenistan’ın Avrupa ailesince bugüne kadar yeterince tanınıp desteklenmediği ve bu hatanın bir an önce telafi edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bütün AB ülkelerinin mümkünse Ermenistan’da büyükelçilik açmalarının istendiğini, bu çağrı üzerine öncelikle Erivan’da Hollanda ve İsveç’in temsilcilik açtığı bilinmektedir. Świtalski, 2015 yılının Kasım ayında, AB Delegasyonu’nun Erivan’daki temsilcisi olarak görev yaparken, AB’nin AGİT Minsk Grubu’nun tüm kararlarına tamamen destek verdiklerini ve güven artırıcı önlemlere yardım etmek konusunda istekli olduklarını söylemiştir[1].

Bugün, AGİT Minsk Grubu’nun Azerbaycan – Ermenistan Savaşı sırasındaki işlevsiz pozisyonu bilinmektedir. Świtalski de aslında beş yıl önce de bugün olduğu gibi işlevsiz bir AGİT Minsk Grubu’nun değil, Ermenistan’ın yanında olduğunu ifade etmiştir. Zira, kaleme almış olduğu kitapta Ermenistan’ın acılarının paylaşılması gerektiğini, 1915’te uğradığı “soykırımın” bugüne kadar yeterli ilgi görmediğini ve bu konuda Ermenistan’ın desteklenmesi gerektiğini ifade etmektedir. Anlaşılacağı gibi Büyükelçi Świtalski sözde Ermeni soykırım tezlerinin ve Paşinyan’ın kararlı bir destekçisi olmuştur. 2018’deki yönetim değişikliğinden sonra Ermenistan’ın daha da fazla desteklenmesi gerektiğini kitapta defalarca dile getirmiştir. Diplomaside bu kadar yükselmiş birinin bu kadar yanlı olması Azerbaycan – Ermenistan savaşında haksız bir tutum takındığını işaret etmektedir. İlkeleri olması gereken bir diplomatın kendisine yakışmayan bir tutum olarak bu kitabı kaleme alması talihsizlik olarak değerlendirilebilir. 

AB’nin Ermenistan ve Ermeni sorununu Türkiye üyeliği kapsamında aynı anda gündeme getirmesi yeni bir gelişme değildir. Yunanistan ve GKRY üyeliğe alındıktan sonra, Türkiye’nin AB üyelik sürecinde çözülmesi gereken bir diğer dış politika sorunlardan biri olarak öne sürülen Türkiye – Ermenistan ilişkileri ve sözde soykırım konusu öne sürülmektedir. AB’nin Ermenistan yanlısı tutumunun uzantısı olarak, Ermenistan’ın işgal ettiği Azerbaycan topraklarında kurulmuş sözde devlete AB temsilcilerinin diplomatik temaslarda bulunduğu da hatırda tutulması gereken bir husustur. 

[1] Ömer Engin Lütem, “Olaylar ve Yorumlar”, Ermeni Araştırmaları, Sayı: 52, 2015, s. 47.