Deniz ÜNVER

Bağımsız Araştırmacı

G20’nin 2022 Zirvesi 15-16 Kasım tarihinde Bali, Endonezya’da gerçekleştirilmiştir. İki günlük Zirve kapsamında dünya liderleri Ukrayna’daki savaşın kınanması, nükleer silahlar meselesi, Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması, ekonomik sorunlar ve iklim sorunu gibi çeşitli konuları ele almışlardır.

Genel olarak G20, uluslararası ekonomik iş birliği için bir alan sağlayan büyük bir platform olarak kabul edilmektedir.[1] G20, gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomileri aynı platformda bir araya getirip, ekonomik zorluklara hızlı bir şekilde yanıt verme ihtiyacı sebebiyle ortaya çıkmıştır.[2] G20 üyeleri Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Kore Cumhuriyeti, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Türkiye, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği’ni kapsamaktadır.[3] Ayrıca, İspanya bir daimi konuk üye ülkedir.[4] G20 ülkelerinin küresel ekonominin yüzde 90'ını ve dünya ticaretinin yüzde 80'ini oluşturması dikkat çekmektedir.[5] 2008 yılının hemen ardından gerçekleşen ilk G20 toplantısı, Maliye Bakanları ve Merkez Bankaları Başkanları düzeyinde gerçekleşmiştir.[6] G20 zirvelerinin temel konuları istihdam yaratmak adına güçlü, sürdürülebilir ve dengeli küresel büyümenin gerçekleştirilmesidir.[7] Dolayısıyla G20 Zirvelerinin temel konuları kalkınma, enerji, istihdam, yolsuzlukla mücadele ve ticarettir. Böylesine dolu bir genel gündemle G20 Zirveleri her yıl gerçekleştirilmektedir.

G20 Zirveleri, gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomiler için platform sağlamaları bağlamında Türkiye için önem taşımaktadır.[8] Hatta Türkiye, G20 Gündeminin aktif bir destekçisi olarak 2015 yılında Antalya’da G20 dönem başkanlığını üstlenmiştir.[9] Kapsayıcı küresel büyüme ve yatırımların artırılması Türkiye'nin G20 Dönem Başkanlığı'nın en önemli öncelikleri olmuştur.[10]

Bu bağlamda, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, G20 Zirvesi’nin bir katılımcısı olarak, Bali Zirvesi’nin Salı günkü oturumunda ABD Başkanı Joe Biden ile bir araya gelmiştir. Bir açıklamaya göre, Başkan Biden, yakın zamanda İstanbul’da gerçekleşmiş olan terör saldırısından ötürü Türkiye'ye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'a başsağlığı dilemiştir.[11] Başkan Biden ayrıca Türkiye’nin F-16 jet alımını desteklemeye devam edeceğini açıklamıştır.[12] Dahası, Biden Türkiye’nin, İsveç ve Finlandiya'nın katılımıyla NATO'nun genişlemesi bakımından çok önemli bir konumda olduğunu ifade etmiştir. Tahıl Koridoru Anlaşması’nın uzatılması da konuşulan konular arasında yer almıştır.

G20 liderlerinin en öne çıkan mesajının Ukrayna'daki savaşla ilgili olduğu söylenebilir. Zirvenin Salı günkü ilk oturumunda, Rusya birçok ülkenin eleştirilerine tepki göstermiştir. Ayrıca, G20 Zirvesinin sonuç bildirisinde “Üyelerin çoğu Ukrayna’daki savaşı şiddetle kınamaktadır” açıklaması yapılmıştır.[13] Üstelik Bali Zirvesi sırasında bir video konferansı veren Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenski, Zirve’den "G19" olarak bahsedip, Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yokluğuna dikkat çekmiştir.[14]

Buna ek olarak G20 Zirvesi’nde nükleer silahların kullanımı veya tehdidinin kabul edilemez ve sorumsuzca olduğu ilan edilmiştir.[15] Nükleer tehdit konusu savaşın başladığı Şubat ayının sonlarından bu yana tartışılmaktadır, zira Rusya savaşın başından beri “nükleer seçeneği” öne sürmüştür.

Rusya G20’nin üyeleri arasında yer almaktadır, ancak önceden belirtildiği üzere Rus Devlet Başkanı Putin G20 Zirvesi’ne katılmamıştır.[16] Zirve'nin ilk gününde Rusya’yı Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov temsil etmiş, devamında bu temsil görevini Maliye Bakanı Anton Siluanov devralmıştır.[17]

Zirve sırasında, ABD Başkanı Joe Biden ile Çin Devlet Başkanı Xi Jinping arasındaki görüşme bir diğer sıcak gündem maddesi olmuştur. Bu, Biden’ın başkan seçilmesinden bu yana iki liderin ilk görüşmesi olmuştur.[18] İki taraf ticaret kısıtlamaları, teknoloji transferi ve Tayvan sorunu konularını konuşmuşlardır.[19] Tayvan konusunda bir uzlaşmaya varılamamış olsa da liderlerin görüşmesi olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Söz konusu toplantının sonucu olarak, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın önümüzdeki yıl Çin'i ziyaret etmesi planlanmaktadır.[20]

2022 yılı G20 Zirvesi’nin bir diğer önemli konusu Tahıl Koridoru Anlaşması ve gıda güvenliği olmuştur. Rus Maliye Bakanı Siluanov'un açıklamalarından, Rusya'nın Karadeniz Tahıl Anlaşmasını, gelişmekte olan ülkelerin daha fazla tahıl alması koşuluyla uzatacağı anlaşılmaktadır.[21] Üyelerin çoğu Karadeniz Tahıl Anlaşmasını takdir etmiş ve hatta Bali Deklarasyonu bunu memnuniyetle karşılamıştır. Ancak sivil toplum kuruluşları, dünyadaki açlık sorunuyla mücadele konusunda somut adımlar atılmamış olması nedeniyle Zirve'yi eleştirmiştir.[22]

Bunların dışında, bu yılki G20 Zirvesi'nin gündeminde ekonomik dalgalanma ve faiz oranları yer almıştır. Nitekim enflasyonla mücadele ve faiz artışlarının hızı G20 ‘nin 2022 Bildirgesi’ne dâhil edilmiştir.[23] Bali Zirvesi'nin bir diğer konusu da iklim  faaliyetleri olmuştur. G20 liderleri önümüzdeki yıllarda küresel sıcaklık artışının 1,5 santigrat derece ile sınırlandırılması konusunda anlaşmışlardır.[24]

G20 Zirvelerinin önceliği genel olarak ekonomi ve kalkınma konularıdır. Ancak, 2022 Bali Zirvesi’nin odağı ekonomi, finans ve kalkınma alanları olmamıştır. Bu seneki zirvede Ukrayna savaşı ve sonuçları gündemin en üst sıralarında yer almıştır. Bu kapsamda dünya liderleri güvenlik meselelerini dünyadaki kırılgan ekonomik durumla ilişkilendirmişlerdir. Aslında Ukrayna’da devam etmekte olan savaş göz önünde bulundurulduğunda bu durum oldukça normal karşılanmalıdır.

*Fotoğraf: http://https://www.haberturk.com/g20-zirvesi-2021-ne-zaman-nerede-yapilacak-g20-zirvesi-nedir-turkiye-katiliyor-mu-iste-g20-ulkeleri-3218684

[1] “G20”, Türkiye Cumhuriyeti - Dışişleri Bakanlığı, https://www.mfa.gov.tr/g-20-tr.tr.mfa

[2] A.g.e.

[3] “G20 - Bali Summit”, https://www.g20.org/bali-summit/  

[4] A.g.e.

[5] “G20”, Türkiye Cumhuriyeti - Dışişleri Bakanlığı, https://www.mfa.gov.tr/g-20-tr.tr.mfa

[6] A.g.e.

[7] A.g.e.

[8] A.g.e.

[9] A.g.e.

[10] A.g.e.

[11] “Erdoğan, Biden meet on sidelines of G-20 summit to discuss ties”, Daily Sabah, November 15, 2022, https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/erdogan-biden-meet-on-sidelines-of-g-20-summit-to-discuss-ties  

[12] A.g.e.

[13] “G20 Final Communique sees most members condemning Ukraine War”, France24, November 16, 2022, https://www.france24.com/en/asia-pacific/20221116-g20-final-communiqu%C3%A9-sees-most-members-condemning-ukraine-war   

[14] “G20: Key European takeaways from Bali summit so far”, Euronews, November 15, 2022, https://www.euronews.com/2022/11/15/g20-key-european-takeaways-from-bali-summit-so-far

[15] “G20 Final Communique sees most members condemning Ukraine War”, France24.

[16] A.g.e.

[17] A.g.e.

[18] “Key Takeaways from the G20 Summint in Bali”, Reuters, November 16, 2022, https://www.reuters.com/world/key-takeaways-g20-summit-bali-2022-11-16/  

[19] A.g.e.

[20] A.g.e.

[21] “G20 Final Communique sees most members condemning Ukraine War”, France24.

[22] “Key Takeaways from the G20 Summit in Bali”, Reuters.

[23] A.g.e.

[24] A.g.e.