ANTELİAS ERMENİ KATOLİKOSU I. ARAM’IN BELÇİKA’DA YENİ BİR HAMLESİ
Yorum No : 2019 / 77
29.11.2019
6 dk okuma

Türk-Ermeni uzlaşmasını zora sokacak bir gelişme 9 Kasım’da Brüksel’de yaşandı. Asbarez’in 15 Kasım’da yayınladığı “Ermeni Devrimci Federasyonu Bürosu Tarafından Ermeni Davası’nın İlerlemesi için 2.4 Milyon Dolar Bağış Toplandı” başlıklı habere göre, 9 Kasım’da Brüksel’de Ermeni Devrimci Federasyonu tarafından bir etkinlik düzenlendi. Etkinlikte yer alan isimler arasında Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü içinde otonom bir bölge olan Dağlık Karabağ’ın ayrılıkçı yönetimi “Artsakh/Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Başkanı”, Ermenistan’ın Belçika Krallığı Büyükelçisi, Ermenistan’ın NATO daimi temsilcisi, Brüksel’deki sözde “Artsakh Cumhuriyeti”’nin daimi temsilcisi ve İngiltere ve İrlanda Ermeni Kilisesi Piskoposu vardı. Söz konusu etkinliğe katılanlar arasında en dikkat çeken isim Antelias Ermeni Katolikosluğu’nun ruhani önderi I. Aram oldu. Konuşmasında Ermeni davasının ilerletilmesinin önemine dikkat çeken I. Aram, Ermeni halkının taleplerinin karşılanması için bunun bir mecburiyet olduğunun altını çizdi. Konuşmasının devamında “Ermeni davası yalnızca Diasporanın, Ermenistan’ın veya Artsakh’ın davası değildir. Bu bütün Ermeni milletinin davasıdır. Bizim için Ermenistan’ın güçlendirilmesi bir mücadeledir. Artsakh’ın bağımsızlığının korunması bir mücadeledir. Bizler talepleri olan bir halkız ve bizim için Ermenistan’ın bağımsızlığını güçlendirmek en büyük önceliğimizdir” diyen Antelias Katolikosu I. Aram, Ermeni davası adına mücadele etmenin gündelik bir iş olması gerektiğini vurguladı.[1] Diaspora Ermenilerinin ileri gelenleri arasında bulunan Antelias Katolikosu I. Aram’ın radikal ve terörizm destekçisi geçmişi bilinen Ermeni Devrimci Federasyonu (EDF) tarafından düzenlenen bu etkinliğe katılmasını Ermeni meselesinin uluslararası kamuoyunun gündeminde tutmaya yönelik radikal bir siyasi girişim olarak addetmek yanlış olmayacaktır. Bu noktada Katolikos I. Aram’ın geçmişteki faaliyetlerini hatırlatmak yararlı olacaktır.

Daha önceden Adana’nın Kozan (Sis) ilçesinde faaliyet gösteren Kilikya Ermeni Katalikosluğu, 1921 yılında -Fransız askeri makamlarının aksine görüş bildirmesine ve Türk yetkililerin güvenlik teminatı vermesine rağmen- kendi isteğiyle Kozan’dan ayrılarak Beyrut yakınlarındaki Antelias kentinde yeniden kuruldu.[2] Diaspora Ermenilerinin ve kiliselerinin Soğuk Savaş yıllarında bu Patrikliğe bağlanmasına ilişkin yürütülen faaliyetler sonucu aşırı fikirlerin etkisi altına giren Patriklik, kısa süre içerisinde Türkiye karşıtlığı yapan kuruluşların önde gelenlerinden biri haline geldi.[3] Terk ettiği taşınmazın iade talebinden hareketle 2015 yılının Nisan ayında Katalikosluk tarafından Anayasa Mahkemesine yapılan başvuru Mahkeme tarafından bir yıl sonra usulen reddedildi. Anayasa Mahkemesine başvurmadan önce idari ve yargısal başvuru yollarının tüketilmemesi üzerine reddedilen başvuru daha sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) taşındı.[4] Türkiye ve Türklere olan karşıtlığını AİHM sürecinde iyice hissettiren Ermeni Katolikosu I. Aram, dava sürecine yönelik baskı ve yönlendirmeyi uluslararası saygınlığa sahip bir mahkemede sürdürmeye çalıştı.[5] I. Aram’ın tüm çabalarına rağmen dava AİHM tarafından aynı sebeple – Türkiye Anayasa Mahkemesinin sunduğu iç hukuk yollarının tüketilmediği gerekçesiyle- reddedildi. Bu karar üzerine eleştiri oklarını AİHM’e yönlendiren Katolikos Aram, davayı hukuksal bir kazanım elde etmekten ziyade siyasi bir araç olarak kullanmaya çalışarak Türkiye aleyhinde olumsuz bir hava yaratma hevesini o dönem de açık bir şekilde göstermişti.[6]

Geçmişte olduğu gibi bugün hala Türkiye karşıtı faaliyetlerine devam eden I. Aram ’ın yalnızca Antelias Ermeni Katolikosluğu adına hareket etmediğini bu noktada hatırlamakta fayda vardır. 1974 yılında Orta Doğu Kiliseler Konseyi’nin kurucu üyeleri arasında yer alan I. Aram, bunu takip eden dönemde kilise temsilcisi olarak Dünya Kiliseler Konseyi[7] Meclislerine katılmaya başladı. 1975’te Dünya Kiliseler Konseyi’nin “İnanç ve Düzen Komisyonu”nun bir üyesi olan Katolikos, 1983’te aynı Komisyonu’nun Daimi Komite üyesi olarak seçildi. Katolikos I. Aram’ın Dünya Kiliseler Konseyinde bulunduğu konum giderek önem kazandı ve daha sonra Dünya Kiliseler Konseyi Başkanı olarak uzun süreler görev aldı. Tüm bunlar dikkate alındığında, I. Aram’ın Antelias Ermeni Katolikosluğunun yanı sıra Dünya Kiliseler Konseyi adına da hareket eden bir din adamı olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.

Bir din adamı olarak bu zamana kadar aldığı görevler göz önünde bulundurulduğunda, I. Aram’ın gerek Ermeni toplumu gerekse Hristiyan toplumu için önemli bir rolü olduğunu belirtmek gerekmektedir. Bu rolüne rağmen Antelias Katolikosu I. Aram, Türkiye aleyhtarı siyasi ve radikal tutumuyla ön plana çıkan bir din adamıdır. Bu bağlamda, EDF’nin 9 Kasım’da düzenlediği bağış etkinliğinde I. Aram’ın ayrılıkçı ve haklarında etnik temizlik suçlaması bulunan siyaset adamlarıyla birlikte yer alması dinin nasıl bir amaca alet edildiğini gözler önüne sermektedir. Öte yandan EDF tarih boyunca takındığı radikal tutumu ile Ermenistan ve Diasporadaki Ermenileri terörize etmeye çalışan bir oluşumdur. Öyle ki EDF’nin tutumu bugün Ermeni toplumu içerisinde de eleştirilmesine sebep olmaktadır. Dolayısıyla Antelias Katolikosu ile EDF’nin bağış etkinliği adı altında kurdukları bu ortaklık son derece uygunsuzdur. Dinin siyasete alet edildiği bu tarz girişimler Türk-Ermeni ilişkilerinin düzelmesine yardımcı olmamaktadır.

 

Fotoğraf: Asbarez

 


[2] Ömer Engin Lütem, “Antelyas Başpatrikliğinin Emlak Talebi”, Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), Yorum No: 2017/112, 11 Aralık 2017 https://avim.org.tr/tr/Yorum/ANTELYAS-BASPATRIKLIGININ-EMLAK-TALEBI

[3] A.g.e

[4] Mehmet Oğuzhan Tulun, “Kilikya Ermeni Katolikosluğunun Anayasa Mahkemesi Başvurusu”, Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), Yorum No: 2016/ 73, 20 Aralık 2016 https://avim.org.tr/tr/Yorum/KILIKYA-ERMENI-KATOLIKOSLUGUNUN-ANAYASA-MAHKEMESI-BASVURUSU#_ftn5

[5] Mehmet Oğuzhan Tulun, “I. Aram’ın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ni Yönlendirme Çabası”, Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), Yorum No: 2017/ 35, 12 Nisan 2017 https://avim.org.tr/tr/Yorum/I-ARAM-IN-AVRUPA-INSAN-HAKLARI-MAHKEMESI-NI-YONLENDIRME-CABASI#_ftnref1

[6] Vuslat Nur Şahin, “Kilikya Ermeni Katolikosluğu Kozan Davası Bize Ne Anlatıyor?”, Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), Yorum No: 2017/95, 31 Ekim 2017 https://avim.org.tr/tr/Yorum/KILIKYA-ERMENI-KATOLIKOSLUGU-KOZAN-DAVASI-BIZE-NE-ANLATIYOR#_ftn3

[7] Mehmet Oğuzhan Tulun, “Dünya Kiliseler Konseyi Nedir?”, Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM), Yorum No: 2014/ 38, 6 Mart 2014, https://avim.org.tr/tr/Yorum/DUNYA-KILISELER-KONSEYI-NEDIR


© 2009-2024 Avrasya İncelemeleri Merkezi (AVİM) Tüm Hakları Saklıdır

 



Henüz Yorum Yapılmamış.

Kaynaklar:

Analiz
Yorum
Blog
Rapor
Bülten