2016 yılı sonlarında, CIA (Central Intelligence Agency - Merkezi İstihbarat Teşkilatı) tarafından ASALA (Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia – Ermenistan’ı Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu) ve PKK (Partiya Karkerên Kurdistanê - Kürdistan İşçi Partisi) işbirliğini ortaya koyan belgeler internet kullanıcılarının erişimine açılmıştır.

Bu işbirliğinin yeni olmadığı, uzun süredir bilinen bir ortaklık olduğu daha önce AVİM tarafından dile getirilmiştir[1]. Yeni yayınlanan belgelerin bilinen işbirliğinin kanıtlanmasına yardımcı olduğu, daha önce yapılmış akademik çalışmalarda bu konunun irdelendiği de örneklerle sunulmuştur[2].

Aşırı milliyetçi Kürt – Ermeni grupların yakınlığı yalnız terör örgütlerinin işbirliği düzeyinde kalmamıştır. İki halkın tarihsel yakınlığı, Zeri İnanç’ın iki dilde basılan kitabı “Erivan Radyosunda Kürt Sesi” başlıklı kitabında da ele alınmıştır[3]. 1955’te Erivan Radyosu’nda başlayan Kürt yayını bu yakınlığın ve işbirliğinin açık yüzüdür. Kitap hazırlıkları sırasında Zeri İnanç, Ermenistan Radyosu’nda ilk Kürtçe yayın yapan Casimê Celîl’in oğlu Celîlê Celîl ile bir söyleşi yapmıştır. Söyleşide, Ermenistan’da yaşayan Kürtler için yapılan yayının Kürt dilinin, müziğinin ve Ermenistan’da yaşayan Kürtlerle ilişkilerin canlı tutulması için bir araç olarak kullanıldığını dile getirmektedir.

Erivan’da Kürtlerin yaptığı yayın, yakın tarihteki Kürt – Ermeni yakınlaşması için sunulabilecek açık bir örnektir. İki halk arasındaki ilişkiler daha eski zamanlara dayanmaktadır. 1800lerde Ermeni edebiyatının önde gelen isimlerinden Xaçatur Abovyan Kürtler hakkında araştırmalar yapmış, Kürt dilinin gelişmesine katkıda bulunmuştur[4]. Abovyan’ın Türkçe ve Ermenice ile ilgili bazı tespitleri de bulunmaktadır. Abovyan Azerbaycan Türkçesi’nin Ermeniler arasında çok yaygınlaştığını, o kadar ki, kadınların ve çocukların bile kolaylıkla anlayabildiğini söylemektedir[5].

AGOS’ta, Ermenistan’da Kürt dilinin gelişmesini sağlayan bir başka ismin de Eski Sovyetler’de, St. Petersburg’da Doğu Bilimleri Enstitüsü dâhilinde Kürdoloji kürsüsü kurulmasına öncülük etmiş Hovsep Orbeli olduğu ifade edilmiştir[6]. Ayrıca 1968’de Erivan Devlet Üniversitesi’de Kürdoloji bölümü kurulmuş, 1980’e kadar hizmet vermiştir. Yine 1968’de, Erivan Devlet Üniversitesi’nde, Prof. Dr. Georgy Nalbandyan tarafından Doğu Çalışmaları Fakültesi kurulmuştur. Günümüzde bu fakültede Kürtçe öğretilmektedir[7].

Celîl ailesi Soyvetler Birliği yönetimi altında, Sovyet politikası dolayısıyla ülke dışına hiç çıkamamıştır. Sovyetlerin dağılmasından ve Ermenistan’da yaşayan Kürtlerin dünyaya açılmalarından sonra, Erivan radyosundaki Kürt yayına ilginin azalmasına rağmen köylerden getirilen dengbejler[8] ve müzisyenlerle olan ilişkiler daha da ilerletilerek yayın saatleri artırılmıştır.

Zeri İnanç, kitabında Ordîxane Celîl’in anılarına da yer vermiştir. Ordîxane Celîl, Casimê Celîl’in çocuklarından biridir. Ankara’da okuduğu yılları anlattığı bir bölüme yer veren AGOS’ta, yıllar sonra Kürtlüğü dolayısıyla çok acı çektiğini ama Erivan radyosunun kendisini uyandırdığını, radyonun kendisini şimdi bulunduğu yola yönlendirdiğini anlatmıştır[9].

Kürt – Ermeni ilişkileri, her ne kadar Erivan’da Kürt yayını yapan Ermeni Radyosu ile daha da pekişmiş ise de, Erivan Devlet Üniversitesi öğretim üyelerinden Vahram Petrosyan, 2015 yılında Erivan Devlet Üniversitesi’nde yaptığı bir konuşmada Kürt – Ermeni ilişkilerinin üç döneme ayrılabileceğini anlatmıştır. Birinci dönem, 1878 – 1923, Türklere karşı Kürt – Ermeni birliği oluşturulduğu dönemdir.  Bu dönemde, Kürt – Ermeni işbirliğinin uzun süreli ve dayanıklı olması arzu edilmiştir, fakat başarılı olunamamıştır. Petrosyan, Kürtlerin Osmanlı Ermenilerinin yok edilmesinde rol oynadığını vurgulamıştır[10]. Petrosyan, 1923 – 1991 yıllarını kapsayan ikinci dönemi Ermeni nuüfusun bulunmadığını iddia ettiği Türkiye’nin doğusunda Kürt – Ermeni işbirliğinin kurulduğu dönem olarak anlatmıştır. Bu işbirliğinin amacı ortak düşmana karşı savaşmaktır. Burada düşman olarak bahsedilen Türkiye’dir. Petrosyan’a göre, Türkiye’nin doğusunda Kürt nüfusu hâkimdir. 1991’den bu yana Kürt – Ermeni ilişkileri gelişmektedir[11]. Bu dönemde farklı Kürt örgütleri Ermenistan’daki Kürt nüfusun faaliyetlerini yönlendirmeye çalışmıştır. Kürt – Ermeni yakınlaşmasının tarihi, Türkiye’nin doğusu dikkate alındığında, Türkiye’ye karşı PKK ve ASALA işbirliğinin varlığını ortaya koymaktadır.