Yaşadığımız çağda dış politika/iç politika ayrımının bulanıklaşması ve küreselleşmenin de etkisi ile propaganda veya daha bilimsel ve sistemli şekli ile kamu diplomasisi büyük önem arz etmektedir. Zira artık dünya, kitlelerin yani toplumun siyasete ve politika yapımına yön verdiği bir zaman dilimindedir. Ermenistan’ın yeni yönetimi de yabancı ülke toplumlarını ve diğer ülkelerde yaşayan Ermeni asıllı vatandaşları etkilemek için dış politikasının bir parçası haline getirdiği propagandayı kullanma yoluna başvurmuştur.

Ermenistan, uluslararası toplumun dikkatini çeken propagandalar yapma çabası içinde olduğundan uluslararası şahsiyetler ve olaylar Ermenistan için bir fırsat ve araç niteliğindedir. World Congress on Information Technology (WCIT) 2019 yılındaki kongresini Ekim ayında Ermenistan’ın Erivan kentinde düzenleyecektir. Ermenistan, dünya üzerindeki diğer ülke vatandaşlarının ve popüler kültürü takip eden yeni neslin dikkatini çekebilmek için bilgi teknolojileri ile ilgili konuşmaların yapılacağı platformda çeşitli şirketlerin CEO’larının ve mühendislerin yanında bir de Ermeni asıllı Amerikan vatandaşı olan ve çoğu kişi tarafından ‘reality show’ yüzü olarak tanınan Kim Kardashian’ı konuşmacı olarak takdim etmektedir.[1] Bir başka örnek ise Paşinyan’ın Los Angeles’da yaptığı miting ve mitingin içeriğidir. BM Genel Kurulu için ABD’de bulunan Paşinyan, Los Angeles şehir merkezinde Ermeni Diasporasına hitap ederek “pan-Armenianism” (pan-Ermenilik) görüşünü anlatmıştır. Bu fikir kapsamında diaspora Ermenilerine bulundukları ülkeler ile Ermenistan arasındaki bağların sıkılaşması ve Ermenistan’ın tanıtılması yönünde faaliyetlerde bulunmaları çağrısını vurgulamıştır.[2] Bu miting, propaganda ya da kamu diplomasisinin en belirgin biçimidir. Los Angeles’da kendi diasporasına seslenen Paşinyan hem Ermeni asıllı ABD vatandaşlarını, hem de diğerlerini etkileme çalışmıştır. Bu şekilde Ermenistan iddia ve söylemlerinin diaspora aracılığı ile bulundukları ülkede gündemde tutulmasını sağlamayı hedeflemektedir. Aynı şekilde Paşinyan tarafından bir başka konuşma yine Los Angeles’da Ermeni Cemaati’ne yapılmıştır. Paşinyan konuşmasında, Ermeni asıllı ABD vatandaşlarının Ermenistan’dan bir ev satın alması ve aynı zamanda Ermeni vatandaşlığına da sahip olması gerektiğini belirtmiştir.[3] Ermenistan’ın propaganda yapmasında ki bir diğer sebebin de diasporayı sadece 1915 olaylarını gündemde tutmak için araç haline getirmesi değil, ekonomik anlamda Ermenistan’a yatırım yapmalarını sağlamak olduğu açıkça görülmektedir. Buradan hareketle Paşinyan, Ermeni asıllı ABD vatandaşlarına ve onlar aracılığı ile dünya üzerindeki diğer Ermeni asıllı vatandaşlarına mesajlarını ulaştırmaktadır.

Burada amaç, yabancı ülkelerdeki toplumların Ermenistan hakkındaki düşüncelerini, Ermeniler lehine şekillendirmek, aynı zamanda 1915 olaylarının gündemde kalmasını sağlamaktır. Ermenistan söylem ve iddialarını uluslararası hale getirmekle, yurt dışındaki diasporasından ülkesine yatırımcı çekmeyi hedeflemektedir. Böylelikle hem Ermenistan’ın hem de Ermeni Diasporası’nın siyasi çıkarları ön planda olacaktır. Bu bağlamda Ermeni Diasporası, propaganda yapmak ve propagandaların yerine ulaşmasını sağlamak için önemli bir araçtır. Dolayısı ile yapılan propagandalar kendini en çok Batı’da göstermektedir.

Geliştirilen/sürdürülen bir başka kamu diplomasisi örneği ise Ermenistan’ın sözde soykırımı anmak için 2020 yılında organize edeceği etkinliğin icra ediliş şeklidir. Ermenistan’da 105 piyano eşliğinde Ermeni bestecilerin eserleri çalınacak/söylenecektir.[4] İcra ediliş bakımından propaganda olarak düşünülmesine sebep olan konu ise dünyanın çeşitli ülkelerinden sanatçılar getirtilerek anma etkinliğinin düzenlenecek olmasıdır. Sözde soykırımı anma töreninde büyük ve ses getiren bir etkinliğe imza atmayı hedefleyen hükümet, dünyanın çeşitli ülkelerinden sanatçı getirterek anma etkinliğini, ilgili sanatçıların ülkesinde de konuşulur hale getirmeyi planlamaktadır. Bir başka propaganda örneği ise 24 Eylül tarihinde Fransa ve Ermenistan arasında imzalanan anlaşmadır. İmzalanan anlaşmaya göre Ermenistan Ulusal Arşivi ile Paris’teki Holokost müzesi Mémorial de la Shoah arasında Holokost ve sözde Ermeni soykırımı hakkındaki arşiv belgeleri değişimi yapılacaktır.[5] Ermenistan’ın buradaki amacı Holocaust ile 1915 olaylarını bir tutarak Yahudiler ile ortak bir kadersel bağ yaratma stratejisi uygulamaktır. Bu sayede Holokost ve 1915 olaylarını harmanlayarak zihinlere iki olay arasında benzerlik olduğunu benimseterek toplumlara mesaj vermek istemektedir. Sorgulanması gereken husus, arşiv bilgilerinin objektifliği ve çeşitliliği ile birlikte arşivlerin konusu ve hukuki boyutu bakımından tutarlı olup olmadıklarıdır.

1915 olayları konusunda Türkiye  akademik çalışmalara vurgu yapmaktadır. Türkiye’nin akademik çalışmalara, Ermenistan’ın ise propagandalara ağırlık vermesi, iki devletin uzlaşma yoluna girmesini zorlaştırmaktadır. Zira propaganda ölçülü kullanılmadığında hedef kitlesine “nefret ve düşmanlık” aşılayan bir silaha dönüşmekte ve uzun vadede, uzlaşma yoluna girildiğinde “nefret ve düşmanlık” aşılanmasına sebep olan taraf ölçüsüzce yürüttüğü propaganda sebebi ile hedef kitlesince sorgulanabilmektedir.

Tüm bu gelişmeler göstermektedir ki, Ermenistan gündemde kalmak adına çok taraflı propaganda girişimlerinde bulunmaktadır. Gerek 1915 olaylarını gündemde tutarak siyasi çıkar elde etme isteği, gerek ekonomik yatırımlar için Ermenistan’ın gündemde tutulmasını sağlama çabası akıllara Ermenistan’ın gerçekten ne istediği sorusunu getirmektedir.

Fotoğraf: Armen Press