AVİM olarak, Almanya’nın Hristiyan Sosyal Birliği Partisi (Christian Social Union – CSU) milletvekili ve Avrupa Halk Partisi Başkanı Manfred Weber’in Avrupa Komisyonu Başkanı seçilmek için Türkiye’yi hedef alan sözlerine tepkilerimiz daha önce çeşitli yorumlarımızda ifade edilmişti. Weber, seçim günü yaklaştıkça Türkiye’ye yönelik sert tutumunu artırarak devam etmektedir. 

Son günlerde Avrupa Komisyonu Başkan Adayı Manfred Weber, yabancı düşmanlığının ve ırkçılığın tepe noktasının yaşandığı Avrupa’da en fazla konuşulan isimlerden biri olarak ön plana çıkmaktadır. Weber’in Türkiye konularında adının geçmesinin sebebi ise Avrupa Birliği’nde Türkiye’nin yerinin olmadığını kampanya sloganı olarak kullanarak Avrupa Komisyonu Başkanı olmayı hedeflemesidir. Weber, Türkiye’nin AB üyeliğine karşı çıkarken ırkçı ve ayrımcı kimliğini de öne çıkaran açıklamalarda bulunmaktadır. Yabancı düşmanlığı ve ırkçılık konularında aşırı sağ ile aynı çizgide olmadığını vurgulamaya özen gösterirken, AB’nin yaşamakta olduğu yabancı düşmanlığı ve ırkçılıkla mücadelede inandırıcı bir görüntü çizememektedir.[1]

Aşırı sağ partilerin ve liderlerin yükselişte olması tüm Avrupa’yı rahatsız ettiği gibi diğer sağ liderleri de rahatsız etmektedir. Buna bir örnek olarak Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın göçmen karşıtı söylemleri üzerine Avrupa Komisyonu Başkan Adayı Weber, Orban’ın aşırı sağ popülist söylemlerinin ciddi bir tehdit oluşturduğunu ve partisi Fidesz’in Avrupa Parlamentosu’ndan ihraç edilmesi gerektiğini söylemiştir.[2] Sadece Orban değil, İtalyan aşırı sağ lider Salvini ve PiS lideri Jaroslaw Kaczynski de Weber tarafından aynı şekilde değerlendirilmiştir. Buna rağmen, Türkiye’ye yönelik söylemlerinin ırkçılık teşkil etmediği kanısında olacak ki kendisini aynı cephede görmemektedir. Bulduğu her fırsatta Türkiye’nin AB’de yeri olmadığını düşündüğünü ve Başkan seçildiği takdirde Türkiye’nin AB’nin parçası olmasını engelleyeceğini söyleyen Weber bu vaadini pervasızca dile getirmeye devam etmektedir.[3] Burada dikkat edilmesi gereken nokta, Weber’in hem Avrupa için hem de Avrupa’da yaşayan Hristiyan olmayan azınlıklar açısından ciddiye alınması gereken bir tehdit unsuru oluşturduğudur. Aşırı sağ lider Orban’a yönelik yaptığı çıkışın ardından, Weber'in önümüzdeki günlerde Budapeşte’de Viktor Orban ile anlaşmazlıklarını çözmek için bir araya geleceğini söylemesi ise hiç kuşkusuz bir tutarsızlık teşkil etmektedir.[4]

Bu durum, politik makroekonomi alanında da gözlemlenebilmektedir. İktidar ya da başkanlık uğruna sağ parti liderlerinin sol parti liderleri gibi hareket etmeleri ve diğer sağ parti liderlerine karşı ithamlarda bulunmaları siyaset tarihinde sık rastlanan bir durum olarak dikkat çekmektedir. Bu duruma yalnız ülke içinde değil, uluslararası örgütlerdeki yer kapma mücadelelerinde de Weber örneğinde olduğu gibi rastlanabilmektedir. Çoğunlukla Amerikan siyasetinde görülebilen bu kaymaya ‘politik buluşma’ (political convergence) denilmektedir.[5]

Görüldüğü gibi, aşırı sağ partiler benzer ırkçı ve ayrıştırıcı söylemlerde bulunsalar da iktidar ya da başkanlık mücadelesinde kendi aralarında bölünmeler yaşamakta ve hatta düşmanca açıklamalara yönelebilmektedirler. Bu örnekte Manfred Weber, Viktor Orban’ı ne kadar ırkçılıkla suçlasa ve Orban’ın partisinin Avrupa Parlamentosu muhafazakâr grubundan ihraç edilmesini istiyor olsa da, bu durum Weber’in Avrupa’nın ilkelerine olan bağlılığından değil, belki Orban'dan da fazla ırkçı bir tutum içinde bulunmasından kaynaklanmaktadır. 

[1]Hazel Çağan Elbir, “Avrupa Komisyonu Başkanı Adayı Politikalarını Türkiye Üzerinden Yürütmeye Devam Ediyor”, avim.org.tr, 6 Aralık 2018, https://avim.org.tr/tr/Yorum/AVRUPA-KOMISYONU-BASKAN-ADAYI-POLITIKALARINI-TURKIYE-UZERINDEN-YURUTMEYE-DEVAM-EDIYOR

[2]“Viktor Orban is Following the Wrong Political Path”, spiegel.de, 1 Mart 2019, http://www.spiegel.de/international/germany/manfred-weber-viktor-orban-is-following-the-wrong-political-path-a-1255779.html

[3]“Manfred Weber: Türkiye AB Ülkesi Olamaz”, amerikaninsesi.com, 6 Mart 2019, https://www.amerikaninsesi.com/a/weber-turkiye-avrupa-birligi-uyesi-olamaz/4815485.html

[4]“Manfred Weber to Meet Orban in Budapest amid EPP Row”, Politico.eu, 10 Mart 2019, https://www.politico.eu/article/manfred-weber-to-meet-orban-in-budapest-amid-epp-row/

[5]Alberto Alesina and Howard Rosenthal, Partisan Politics, Divided Government and the Economy – Political Economy of Institutions and Decisions, Cambridge University Press, 1995, s. 19.