81. YILINDA MONTRÖ SÖZLEŞMESİ’NİN KARŞILAŞTIĞI GÜVENLİK SORUNLARI VE SÖZLEŞMENİN FESHİ VE TADİLİ İÇİN GİRİŞİMLER VUKUUNDA KARŞILAŞILACAK SENARYOLARIN ANALİZİ

Yazar : Dr. Şükrü M. ELEKDAĞ
Tarih : Nisan 2017
Dil : Türkçe

PDF İndir

Montrö Sözleşmesi’nin 81. yılında, Karadeniz havzasında çarpıcı jeopolitik değişikliklerin vuku bulduğunu, bölgenin stratejik öneminin arttığını ve bir soğuk savaş havasının bölgeye hâkim olmaya başladığını görüyoruz. Rusya’nın, Karadeniz havzasında hegemonya kurma çabası ve bu bağlamda Kırım’ı ilhakı ve Ukrayna’nın Donbass bölgesindeki Rus kökenli ayrılıkçı isyancıları desteklemesi nedeniyle Batı dünyasıyla Rusya arasında artan tansiyon ortamında, 8-9 Temmuz 2016 tarihlerinde Varşova’da yapılan NATO zirvesinde, Rusya’nın yayılmacı eğilimlerini durdurmak amacıyla doğu ve kuzey Avrupa’nın savunulması kapsamında bir dizi askeri önlem alınması kararlaştırılmıştı. Bu meyanda NATO’nun Karadeniz’deki askeri varlığının arttırılmasını öngören kararlar da alınmış ve bu bağlamdaki önlemler arasında “NATO Daimî Deniz Gücü” adı altında sürekli bir NATO varlığının oluşturulması da gündeme gelmişti. Varşova zirvesinde alınan bu kararlar ile, Rusya’nın attığı mukabil adımların Karadeniz havzasındaki krizi tırmandırıcı bir karakter taşıdığı göze çarpıyor. Batı medyasında, bu durumun, Türk Boğazlarının hukuki yapılanmasını zorladığı yolunda bir algı oluşmuştur. 1936’da Montrö’de Boğazlar Sözleşmesi’nin imzalanmasıyla “kapanmış olan sorunların” tekrar su yüzüne çıkmaya başladığından söz ediliyor. Bu gelişmeler ışığında makalemizi iki bölümden oluşacak şekilde düzenledik. Birinci bölümde, Montrö Sözleşmesinin karşılaştığı güncel güvenlik sorunlarını ele alınacak; ikinci bölümde ise, Sözleşme’nin fesih ve tadile ilişkin 28. ve 29. Maddelerinin uygulanması halinde, Türkiye’nin karşılaşabileceği senaryoların analizi yapılacaktır.